Goudsbloem als kleurrijk visitekaartje van proefcentrum

De teelt van goudsbloem is volledig nieuw in Vlaanderen. Proefcentrum Herent begon in 2014 met experimenteren om te achterhalen of goudsbloem op termijn een volwaardige teelt kan worden. De onderzoekers trekken de kaart van een ‘dubbeldoelteelt’, waarbij in meerdere plukbeurten eerst de bloemen geoogst worden en finaal ook de zaden. Heel wat landbouwers kijken reikhalzend uit naar deze nieuwe teelt, en elf van hen gaan er snel mee aan de slag om bij te dragen aan de kennisopbouw. Wie meer wil weten over goudsbloemteelt is aanstaande zaterdag welkom op de opendeurdag in Herent, en maakt op dezelfde locatie ook kennis met de Nationale Proeftuin Witloof.

Goudsbloem (Calendula officinalis) kent zijn origine in het Middellandse Zeegebied. Uit één bloem kunnen verschillende producten gewonnen worden met diverse toepassingen in de cosmetica en farmaceutica, of als natuurlijke kleurstof. De olie uit de bloemen wordt van oudsher gebruikt voor zijn wondhelende werking. De zaadolie kan mogelijk gebruikt worden in de voedings-, verf- en kunststoffenindustrie.

Het VLAIO-project ‘Goudsbloem, een gouden kans!’ wil van goudsbloem op korte termijn een praktisch haalbare en financieel rendabele teelt maken voor Vlaamse landbouwers. “Het toetsen van de goudsbloemteelt aan de praktijk gebeurt door middel van proefveldwerking bij landbouwers”, vertelt projectcoördinator Evi Matthyssen van het Proefcentrum Herent. Dit jaar wordt op vier locaties een proefperceel aangelegd om ervaring op te doen met een machinale aanpak voor onkruidbestrijding en oogsten.

Binnen het project wordt niet alleen aan alle aspecten van de teelt gewerkt. Slimme partnerschappen laten een eerste verkenning toe van de mogelijke afzetkanalen. Eén van de projectpartners is de firma Eco Treasures. Deze producent van plantaardige olieën uit Lokeren werkt mee aan het project met het idee dat op termijn een lokale aanvoer van goudsbloem een optie wordt. Toepassingen van de zaadolie moeten eerst nog beter onderzocht worden alvorens over afzet nagedacht kan worden. De Universiteit Gent gaat na welke voedingsdoeleinden zaadolie kan hebben, terwijl de Karel de Grote Hogeschool samen met het bedrijf Synres speurt naar verftoepassingen.

Voor de productie van de hernieuwbare grondstof engageren elf landbouwers zich binnen dit project. “Zij zitten in het leernetwerk waarbinnen praktijkgerichte kennis wordt uitgewisseld tussen de vier proefveldhouders en de onderzoekers”, zegt Matthyssen. “Liefst van al waren ze alle elf meteen met de teelt aan de slag gegaan, maar we beperken ons dit jaar tot vier proefpercelen.”

Goudsbloem wordt dit voorjaar bij de proefveldhouders tweemaal gezaaid als hoofdteelt, en tweemaal als nateelt na een vroege groente en na wintertarwe die later het veld ruimt. Er zal gezaaid worden bij verschillende rijafstanden zodat de onderzoekers het voordeel van een dichte zaai, met name weinig onkruiddruk, kunnen afwegen tegenover het risico dat witziekte het gewas sneller aantast. Om het onkruid te beheersen, worden geen bestrijdingsmiddelen maar een wiedeg ingezet. Afnemers hechten namelijk belang aan een pesticidenvrije teelt omdat de olie gemaakt van de bloemen onder meer verwerkt wordt tot schoonheidsproducten.

Op het eigen klein proefperceel in Herent werd het onkruid handmatig verwijderd door de onderzoekers. Ook een deel van de bloemen werd er met de hand geplukt zodat de kwaliteit van een manuele oogst vergeleken kon worden met die van een veel snellere machinale oogst. “Qua oogstefficiëntie scoort de bestaande plukmachine goed want 80 procent van de bloemen wordt effectief geplukt”, aldus de onderzoekster. “Een verbeterpunt is het percentage afval in het geoogste product. Bij een manuele oogst is dat quasi nul, terwijl een deel van de bloemsteeltjes en -blaadjes bij een machinale oogst meekomen met de bloemknoppen. Ofwel moet de machine nog preciezer gaan oogsten, ofwel moet de bloemenoogst geschoond worden.”

In Merelbeke is men aan een nieuw prototype bezig dat het oogstproces verder optimaliseert. Voor de oogst van de praktijkpercelen kan het Proefcentrum Herent dit jaar beschikken over het eerste prototype dat landbouwonderzoeksinstituut ILVO (om)bouwde. Ook het eigen perceel goudsbloem zal machinaal geoogst worden. Door verschillende plukregimes naast elkaar toe te passen, bijvoorbeeld een deel wekelijks en een ander deel tweewekelijks oogsten, kunnen de opbrengstverschillen bestudeerd worden. Het proefperceel zal ook heterogeen bemest worden, om het effect van verschillende bemestingsstrategieën te kunnen meten. Na de oogst en voor verwerking moeten de goudsbloemen gedroogd worden. Daarom gaat het Proefcentrum Herent uittesten of een drooginstallatie voor hop zich leent voor goudsbloem.

Meer weten over goudsbloem en andere nieuwe teelten, of over het witloofonderzoek dat al veel langer in Herent gebeurt? Maak dan gebruik van de opendeurdag op zaterdag 24 februari voor een kennismaking met het Proefcentrum Herent en de Nationale Proeftuin Witloof. Lees ook de VILT-duiding over het praktijkonderzoek dat in Herent gebeurt.