Grote graanstocks buiten de EU drukken de prijs

De graanprijzen op de wereldmarkt liggen dit seizoen 30 tot 35 procent lager dan het vijfjaarlijks gemiddelde. Terwijl er mondiaal een record aan graan geoogst werd, valt de graanproductie in de EU 2,2 procent lager uit dan het vijfjaarlijkse gemiddelde. De eindvoorraad tarwe en maïs wordt hier behoorlijk krap maar mondiaal zijn er grote stocks zodat de Europese Commissie verwacht dat de graanprijzen het komende seizoen aan de lage kant blijven. Helemaal in elkaar klappen zoals in 2005-2006 doet de graanprijs niet en dat komt volgens het Amerikaanse landbouwministerie door de hogere bodem die nu in de markt ligt als gevolg van een sterk gestegen verbruik. In vergelijking met 11 jaar geleden is er nu 19 procent meer vraag naar tarwe, 48 procent meer vraag naar korrelmaïs en 54 procent meer vraag naar soja.

De jongste marktvooruitblik door de Europese Commissie leert dat graantelers meer reden hebben om zich zorgen te maken over de prijzen voor de oude oogst, dan over vorstschade aan het graan dat nu de winter uitkomt. Die bleef namelijk beperkt in de EU en de omringende landen. Het meest te lijden onder de koude had het graan in bepaalde delen van Spanje, Scandinavië, Duitsland, Hongarije, Roemenië en Rusland. In Oekraïne is het wintergraan bedekt geweest door een dik pak sneeuw. Dat beschermt tegen vorstschade maar mag niet te lang duren of de graanplanten ondervinden er hinder van.

Half maart zal een belangrijk deel van de oude oogst reeds verkocht zijn. Een kleinere oogst in combinatie met lage prijzen op de wereldmarkt maakt het een moeilijk seizoen voor Europese graantelers. In Europa viel de graanoogst 2,2 procent lager uit dan het vijfjarig gemiddelde. Er werd drie procent minder tarwe van de velden gehaald maar wel 2,1 procent meer gerst. De verschillen tussen de lidstaten zijn bijzonder groot als gevolg van extreme weersomstandigheden. In de Baltische staten en landen als Hongarije en Spanje zat het weer en de graanoogst bijvoorbeeld mee, terwijl Frankrijk, België, Nederland en Denemarken ongewoon lage tarweopbrengsten rapporteren, van 20 tot 28 procent onder het meerjarig gemiddelde.

Grote verschillen zijn er ook bij gerst, waar tegenover de negen procent lagere oogst in Frankrijk uitzonderlijk goede oogsten staan in Spanje, Hongarije en Roemenië. Korrelmaïs werd er voor het tweede jaar op rij minder gedorst in Europa.  De oogst bedroeg 60,4 miljoen ton. Dat is acht procent onder het vijfjarig gemiddelde, wat de Europese Commissie vooral toeschrijft aan de hittegolven en droogte vorige zomer in grote delen van Europa. Hongarije en Polen hadden daar weinig last van. In Roemenië, Frankrijk, Spanje, Italië en Duitsland werd daarentegen 17 tot 25 procent minder korrelmaïs van de velden gehaald.

Door de gemiddeld lagere graanproductie verwacht de Commissie dat de opgetelde voorraad van tarwe, gerst, korrelmaïs en andere granen aan het eind van seizoen 2016-‘17 zakt tot onder de 40 miljoen ton in de EU. “Dat zijn kleine voorraden, vergelijkbaar met die van 2010 en 2013.” Daarom houdt de Commissie er rekening mee dat graan iets duurder kan worden, als het seizoen zijn einde nadert en de nieuwe oogst nog niet is begonnen. Het Europese graanareaal voor het nieuwe seizoen 2017-’18 wordt geschat op 56,9 miljoen hectare. Dat is één procent minder dan het vijfjaarlijks gemiddelde.

In de EU wordt 62 procent van de graanproductie, wat neerkomt op bijna 175 miljoen ton graan, gebruikt als veevoeder. Korrelmaïs en gerst zijn dit seizoen meer aantrekkelijke voedergrondstoffen dan tarwe aangezien ze in verhouding goedkoper zijn. Daardoor wordt er effectief meer gerst aangewend in veevoeders. Voor maïs neemt het gebruik als voeder echter af vanwege de beperkte beschikbaarheid. Tezelfdertijd gaat er wel meer maïs naar de bio-ethanolindustrie die maïs steeds vaker als grondstof verkiest in plaats van granen zoals tarwe.

Ongeveer gelijktijdig met het marktrapport van de Europese Commissie verscheen een prognose van het Amerikaanse landbouwministerie USDA. Daarin valt het vakblad Boerderij op dat zowel de productie, het verbruik als de eindvoorraad bij tarwe, maïs en soja nog nooit zo hoog geweest zijn. Dat geldt ook voor de verhouding tussen eindvoorraad en verbruik. Deze stocks-to-use-ratio is een belangrijke graadmeter voor de beschikbaarheid van grondstoffen en heeft veel invloed op de prijs. Voor tarwe bedraagt hij dit seizoen 33,7 procent en voor maïs 21,1 procent. Dat is ruimer dan in het seizoen 2005-2006 dat net zoals 2016-2017 gekenmerkt werd door een grote mondiale graanvoorraad. Toen gingen de graanprijzen hard onderuit, nu houden ze beter stand omdat het graanverbruik sterk gestegen is in vergelijking met elf jaar geleden.