Heropleving van de (West-)Vlaamse koffiesector

De koffiesector kent een mooie groei. Dat blijkt uit een studie van de provincie West-Vlaanderen in samenwerking met hogeschool Howest die woensdag is voorgesteld in Brugge. De studie belicht vooral de kustprovincie, maar de cijfers kunnen doorgetrokken worden naar heel België. “Het unieke aan de West-Vlaamse branderijen is dat ze kunnen opboksen tegen de grote multinationals. Ze specialiseren zich en bieden kwaliteit. Ook de vele varianten en mengelingen vallen op. Maar het is vooral door de dienstverlening en flexibiliteit dat ze het verschil maken”, zegt Jan Bart Van In, hoofdredacteur van het tijdschrift West-Vlaanderen Werkt.

Jaarlijks passeren 15 à 20 miljoen zakken koffie langs de havens van Antwerpen en Zeebrugge. “Dat is ongeveer 13 procent van de wereldwijde productie”, weet eerste gedeputeerde van West-Vlaanderen Bart Naeyaert. België is dan ook een koffieland. Met een verbruik van 6,8 kilogram koffie per persoon per jaar, dat zijn ongeveer 850 kopjes, staan we op de achtste plaats van koffieverbruikers in de wereld. De Finnen en de Noren zijn de grootste koffiedrinkers. Toch werd de sector nu pas in kaart gebracht voor een nieuw themanummer van het tijdschrift ‘West-Vlaanderen Werkt’. De provincie deed een uitgebreid economisch onderzoek. Ook hogeschool Howest (Kortrijk/Brugge) werkte mee.

In West-Vlaanderen waren er in 1990 nog 30 koffiebranderijen. In 2014 waren dat er nog 20, maar nu zijn er al opnieuw 23. Die trend zet zich door op Belgisch niveau. In 2003 waren er nog 125 branderijen, in het begin van de jaren 2010 waren er nog 94 en in 2017 was opnieuw sprake van 112 bedrijfjes. De West-Vlaamse branderijen bestaan gemiddeld 60 jaar en zijn kleinschalige familiebedrijven met maximum tien werknemers. De grootste spelers zijn Carantos (Blankenberge), Viva Sara (Vichte) en Grootmoeders Koffie (Gullegem).

Alle West-Vlaamse koffiebranderijen samen produceren elk jaar 800.000 kilo koffie, goed voor 2 procent van de totale koffieconsumptie in ons land. Ze produceren dan ook voor de lokale, binnenlandse markt. De West-Vlaamse koffiebranders hebben gemiddeld 13 melanges in hun assortiment. Opvallend is dat ze inspelen op streekgebonden smaakvoorkeuren: zo is er aan de Westkust meer vraag naar donker gebrande koffie terwijl horecazaken in De Haan de voorkeur geven aan licht gebrande koffie met een milde smaak.

West-Vlaamse koffie wordt op ambachtelijke wijze gemaakt en krijgt een trage roostering, daardoor valt ze in de smaak en kan ze opboksen tegen internationale spelers. De koffiesector in de kustprovincie groeit dan ook: de laatste vijf jaar stegen de omzet en de productie met 18 procent en werden er tien extra jobs gecreëerd. Uit de bevraging blijkt dat de grootste spelers op de West-Vlaamse markt de komende jaren willen uitbreiden. Zes op de tien heeft ook al opvolging voorzien in de familie.

Jan Bart Van In, hoofdredacteur van het tijdschrift West-Vlaanderen Werkt, is verrast door de cijfers. "We hadden de heropleving niet echt verwacht. Er zijn parallellen met de brouwerswereld, waar je een opmars ziet van kleinschalige huisbrouwerijen. In de koffiesector is de remonte weliswaar wat minder groot. In omzet spreken we over een sector van 20 miljoen euro versus 120 miljoen euro voor de West-Vlaamse brouwerijen.”

De hype rond kwaliteitsvolle koffie trekt zich door in de horeca. West-Vlaanderen telt ongeveer 60 barista’s, koffiebars en andere koffiespeciaalzaken, een verdubbeling op tien jaar tijd. Deze horecazaken bevinden zich vooral in Brugge, Kortrijk, Roeselare, Oostende en Ieper.

Meer info: themanummer 'Straffe koffie...' van West-Vlaanderen Werkt