ILVO en HOGENT optimaliseren vriesdroogproces in Peru

Belgische onderzoekers en ontwikkelingssamenwerkingsorganisatie Trias begeleiden Peruaanse onderzoekers bij het optimaliseren van een semi-industrieel proces voor het vriesdrogen van aardappelen. Tot voor kort was het vriesdrogen een natuurlijk proces, maar door de klimaatopwarming zijn de nachttemperaturen in de Andes nu vaak onvoldoende hoog. Daarom is er nood aan een fabriek waar dit proces nagebootst kan worden. In Peru vormen de gevriesdroogde aardappelen, tunta’s genaamd, een belangrijk onderdeel van het dagelijkse dieet van de lokale bevolking.

Peru is één van de grootste aardappelproducerende landen ter wereld. Onder meer in de regio van Kishuara, in het Andesgebied, bestaat al sinds de Inca-tijd een natuurlijke bewerkingstechniek om aardappelen te bewaren. Lokale telers brengen ze boven een bepaalde hoogtegrens en laten ze vriesdrogen in de ijskoude berglucht. Daarna worden ze ondergedompeld in stromend water en opnieuw gedroogd in openlucht. Het resultaat zijn witte gevriesdroogde aardappelen of tunta’s. “Via dit vriesdroogproces slagen de Peruanen erin om de kleinere aardappelen die niet verkocht worden op de versmarkt, te valoriseren”, legt Joylene Dumarey van Trias uit.

Maar de klimaatopwarming gooit nu roet in het eten omdat de lage nachttemperaturen die essentieel zijn voor het tunta-verwerkingsproces de jongste jaren niet of nauwelijks worden bereikt. “Dat leidt tot grote verliezen en het levensonderhoud van honderden landbouwgezinnen wordt bedreigt”, aldus Dumarey. In Kishuara hebben de boeren zich daarom verenigd in een coöperatie Coopagros en met de hulp van Trias een kleine tunta-fabriek gebouwd, uitgerust met semi-industriële apparatuur zoals een vrieskamer, waterbekkens en een droogplaats.

Trias begeleidt de lokale boerencoöperatie met 260 leden al enige tijd. Met de steun van onder meer de provincie West-Vlaanderen en Belgapom werd in 2016 het project Coalición Chuño opgestart waarbij er een fabriek en een aantal installaties werden gebouwd. Nu werkt Trias samen met onderzoekers van ILVO en HOGENT om het aardappelverwerkingsproces te optimaliseren. “De eindkwaliteit van de tunta’s uit de fabriek is voor verbetering vatbaar. Zowel het invriezen als het onderdompelen en het drogen moeten verder onderzocht en geoptimaliseerd worden”, vertelt Nathalie Bernaert van ILVO.

ILVO, HOGENT en Trias werken voor dit project, dat de naam Optitunta kreeg, samen met de lokale universiteit Unajma en de coöperatie Coopagros. Twee jaar lang gaan de partners samen aan de slag om het productieproces in de fabriek op punt te stellen en de studenten en professoren van Unajma met de nodige kennis te voeden zodat zij nadien advies kunnen geven aan de lokale boeren. “Dit alles moet leiden tot een gevriesdroogde aardappel van topkwaliteit die het jaar rond geproduceerd kan worden, ook tijdens het regenseizoen”, zo klinkt het. Finaal moet dit de tunta-boeren een sterkere marktpositie opleveren.

Tijdens de kick-off van dit project in januari van dit jaar reisden de Belgische onderzoekers al naar Peru af om het productieproces in de tunta-fabriek te bestuderen en de grootste knelpunten te identificeren. “Samen met de partners hebben we ook een concreet actieplan uitgestippeld en de nodige afspraken gemaakt zodat de neuzen de komende twee jaar in dezelfde richting staan”, zegt Marianne De Meerleer van HOGENT.