ILVO gaat welbevinden van landbouwgezinnen onderzoeken

Het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) start met een delicaat onderzoek over het welbevinden van landbouwgezinnen. Bedoeling is om te achterhalen in welke mate er langdurige stress is, wat de oorzaken daarvan zijn en hoe met die stress wordt omgegaan. “Er zijn aanwijzingen dat landbouwers in vergelijking met andere beroepscategorieën meer risico’s lopen op vlak van overmatige mentale druk”, klinkt het. “Klachten blijven in deze sector ook vrij lang onder de radar, blijkt uit eerder onderzoek.” De sectororganisaties ABS, Boerenbond, KVLV-agra, VABS, Groene Kring en een aantal geestelijke gezondheidscentra steunen het ILVO-onderzoeksinitiatief naar eigen zeggen volmondig.

Wetenschappelijk literatuur over het thema ‘overmatige stress in de landbouw’ is schaars. De (vak)pers bericht wel af en toe over het fenomeen. “In de VS, Australië en India verschenen er verontrustende statistieken over zelfdodingen door boeren”, laat het ILVO weten. “In Frankrijk berekende een Instituut voor Volksgezondheid in 2013 dat gemiddeld om de twee dagen een Franse boer uit het leven stapte na te zware mentale druk.”

In Vlaanderen worden er geen officiële cijfers bijgehouden over het onderwerp. Tot nu toe bestaan er enkel partiële data over stress en/of welbevinden in de landbouwgezinnen. “De bedoeling van onze studie is de stressproblematiek in de Vlaamse landbouw in kaart brengen aan de hand van getuigenissen uit eerste hand”, legt onderzoekster Lies Messely van het ILVO uit. “Wij hopen om daaruit goed onderbouwde, werkbare aanbevelingen te distilleren die de veerkracht en het welbevinden kunnen opkrikken.”

Het Departement Landbouw en Visserij berekende na een recente (kleinschalige) bevraging bij 550 land- en tuinbouwers over welzijn dat ongeveer één op vijf landbouwers kampt met hoge tot zeer hoge stress en dat ongeveer 35 procent ontevreden is over het inkomen op het bedrijf. Voor het West-Vlaamse Leaderproject ‘Zot van (’t) boeren’ (2017) vulden 163 boeren een korte enquête in. Circa 17 procent van de boeren zei dat ze zich psychisch niet goed voelden en 62 procent verklaarde niet makkelijk om hulp te kunnen vragen.

De nood aan meer aandacht en wetenschappelijke onderbouwing van de problematiek en zijn oorzaken, wordt steeds duidelijker. “Dat vergt sociologisch onderzoek”, zegt ILVO-onderzoekster Charlotte Prové. “Als ILVO willen we weten welke factoren - bedrijfseconomische, politieke, sociale en/of persoonlijke - een invloed uitoefenen op de psychosociale kracht van het landbouwgezin.” Vragen die het project hoopt te beantwoorden, zijn: welke impact heeft de steeds veranderende regelgeving? In welke mate speelt het imago van de landbouw in de maatschappij een rol? Hoe verlopen de familierelaties met (schoon)ouders, partner, en kinderen?

Naast een inventaris van mogelijke bronnen van stress zal ILVO ook proberen te achterhalen hoe de landbouwgezinnen met die stress omgaan. “Hebben ze de neiging problemen aan te pakken of eerder te vermijden?”, gaat Charlotte Prové verder. “Waar zien zij zelf mogelijke oplossingen? Wat is er al ter beschikking en welke soort ondersteuning van buitenaf is er extra nodig? Belangrijk ten slotte is de focus op de specifieke context van de landbouwsector.”

Om de slaagkansen en impact van het project te vergroten, werkt ILVO samen met verschillende organisaties uit de landbouwsector zoals KVLV-agra, Landelijk Infopunt voor Vrouwen (LIV), AVBS, Groene Kring, ABS en Boerenbond, maar ook met geestelijke gezondheidscentra. “Bij elk van deze organisaties kunnen de bedoelde landbouwers en hun partners ook een sein geven dat zij bereid zijn met de onderzoekers te spreken”, laat het ILVO weten.

Wil u uw ervaringen delen met de onderzoekers en zo meewerken aan dit onderzoek? Of wenst u meer informatie? Neem gerust contact op met Charlotte Prové (charlotte.prove@ilvo.vlaanderen.be of 09.272 23 83). Alle informatie wordt vertrouwelijk behandeld. Wie vragen heeft rond zelfdoding, kan terecht op de zelfmoordlijn via het gratis nummer 1813 of op www.zelfmoord1813.be.