In West-Vlaanderen is het watertekort nog niet vergeten

Rond kerst kregen alle West-Vlaamse landbouwers naar jaarlijkse traditie Ferm! in de bus. Met dit magazine wil het provinciebestuur samen met de Vlaamse Landmaatschappij en Inagro de landbouwers inspireren op het vlak van bodem, water, natuur, innovatie, … 2017 was een zeer bewogen jaar wat water betreft zodat West-Vlaams gedeputeerde Bart Naeyaert stilstaat bij de ergste droogte sinds 1976. “Als het nog langer had aangesleept, kon ook de drinkwatervoorziening echt in het gedrang zijn gekomen. Ook de problematiek van de verzilting in de polders kwam voor het eerst zo manifest naar boven.”

Water haalt in een gemiddeld jaar altijd één of meerdere keren het nieuws, en meestal gaat het dan niet om goed nieuws. Vaak gaat het om een teveel aan water, maar het voorjaar en de zomer van 2017 verrasten met een watertekort. Ditmaal gingen de nieuwsitems over bevoorradingsproblemen, de dreiging van mislukte oogsten, oppompverboden en de verzilting in de polder. Gedeputeerde Bart Naeyaert, die in West-Vlaanderen verantwoordelijk is voor zowel waterlopenbeheer als landbouw, blikt daarop terug in de jaarlijkse uitgave Ferm!. Ieder jaar krijgen alle landbouwers uit de kustprovincie dat magazine rond kerst in de bus.

“De droogte, die in hoofdzaak de landbouw trof, heeft me verrast”, steekt Naeyaert van wal. “Traditioneel hebben we een voldoende buffer met de grondwatervoorraad, eigen watervoorraden van landbouwers en desnoods het water uit onze 3.600 km waterlopen. In het verleden hebben we op veel plaatsen voorzieningen getroffen om ook bij droogte water te kunnen aanbieden aan landbouwers in nood, wanneer we een bufferbekken tegen overstromingen aanlegden. Ook de bevaarbare Vlaamse waterlopen en kanalen dragen een belangrijke voorraad water. Maar droogte van deze omvang, daarvoor moeten we ruim 30 jaar terug in de tijd, tot de zomer van 1976.”

De gedeputeerde wil blijven inzetten op het uitbouwen van watervoorraden bij nog aan te leggen bufferbekkens. “Daarnaast werken we samen met eigenaars-landbouwers die gronden hebben langs beken waar ze een eigen watervoorraad willen creëren, terwijl wij belang hebben bij extra bufferruimte voor water. Dit creëert een win-winsituatie. Ook innovatieve projecten zoals het gebruik van gezuiverd afvalwater bij groentebedrijven zoals Ardo, of zoetwatervoorraden in de polders – al dan niet ondergronds – kunnen delen van de oplossing zijn. Net als bewuster kiezen welke teelt je op welk moment op welke plaats zet. Of zorgen dat je zuinig omgaat met water.”

Het zal een werk van lange adem zijn om voldoende extra ruimte voor water te creëren om bedreigde bebouwing te vrijwaren. “Watervoorraad en waterbuffers blijven daarbij hand in hand gaan in een delicaat evenwicht”, meent Naeyaert. En hij voegt er aan toe dat landbouw en natuur elkaar daarin kunnen vinden als ze respect hebben voor elkaars belangen. “Ook het watervasthoudende vermogen van bodems zal verder opgebouwd moeten worden. Het omgaan met bodem zal in het algemeen anders bekeken moeten worden: erosiebestrijding op sommige plaatsen, opbouw van koolstofgehalte in de bodem overal. Ook efficiënte irrigatietechnieken en smart farming kunnen een deel van de oplossing vormen.”

Nog volgens de gedeputeerde is het een leerproces. “Daarom is het een goed idee van minister Joke Schauvliege om innovatieve projecten rond water te ondersteunen in het kader van de projectoproep ‘Water-Land-Schap’.” Hiermee wil de Vlaamse overheid vernieuwende initiatieven subsidiëren waarin landbouwers, bedrijven, overheden, waterbeheerders, burgers, … samen zoeken naar nieuwe manieren om met water om te gaan. Het kan gaan over waterberging, omgaan met verzilting en droogte, verbetering van grond- en oppervlaktewaterkwaliteit, drainage- en teelttechnieken, enz. De minister roept lokale coalities op om met voorstellen te komen die de omgeving weerbaarder maken tegen klimaatverandering en die de relatie landbouw en water verduurzamen.

Het West-Vlaamse provinciebestuur kan op zijn beurt ondersteunen bij de aanleg van een privaat waterbekken. De provinciale dienst Waterlopen licht toe wanneer dat kan: “Als de ligging goed is, als er goede afspraken gemaakt kunnen worden over de dubbele functie van het bekken, en als het gecreëerde buffervolume voldoende groot is, dan valt niet uit te sluiten dat het provinciebestuur logistiek en financieel partner kan zijn voor een project van een landbouwbedrijf. Onder die voorwaarden is een waterspaarbekken immers evengoed maatschappelijk relevant.”

Meer info: Ferm!