Irrigatie wint aan belang in EU-landbouw

Het Europese land- en tuinbouwareaal dat uitgerust is voor irrigatie groeit, vooral in de landen rond de Mediterraanse Zee. In Griekenland bijvoorbeeld verplicht het droge, warme klimaat de boeren om 44,9 procent van hun areaal kunstmatig te beregenen. Enigszins verrassend is dat ook in Nederland liefst 27 procent van het areaal geïrrigeerd wordt. In België is dat amper 1,5 procent. Dat blijkt uit cijfers van Eurostat, het Europese bureau voor de statistiek. Druppelirrigatie is het meest efficiënte, maar ook het duurste systeem. 

Over de spreiding doorheen het teeltseizoen zijn onze boeren misschien niet altijd even tevreden, maar feit is dat het Vlaamse akkerland gemiddeld wel voldoende regen over zich heen krijgt en dus weinig of geen nood heeft aan irrigatie. Dat is in andere Europese lidstaten wel even anders. In totaal was in 2013 18,7 miljoen hectare land- en tuinbouwgrond uitgerust voor irrigatie, wat 13,4 procent meer is dan in 2003. In 2013 werd 10,2 miljoen hectare ook effectief geïrrigeerd. In eigen land is slechts op 1,5 procent van het areaal systematisch irrigatie voorzien. Dat cijfer bleef de laatste 15 jaar overigens quasi ongewijzigd.

Eurostat maakt een onderscheid tussen irrigeerbaar en geïrrigeerd land. De eerste categorie omvat landbouwgrond die uitgerust is voor irrigatie. Dat areaal ondergaat geen bruuske wijzigingen, omdat de installatie van een irrigatie-installatie vaak een eerder prijzige aangelegenheid is. Het effectief geïrrigeerde areaal daarentegen kan wel significant schommelen, afhankelijk van bijvoorbeeld de weersomstandigheden of de waterbehoefte van verschillende gewassen.

De hoogste percentages irrigeerbaar land vinden we niet helemaal verrassend in Zuid-Europa. In Griekenland is 44,9 procent van het landbouwareaal irrigeerbaar, in Malta 38,6 procent. Cyprus (34,9%), Italië (33,9%) en Spanje (31,1%) volgen. In Portugal ligt het percentage met 15,6 in vergelijking met de buurlanden opmerkelijk lager. Onze noorderburen verrassen in de andere richting: liefst 27 procent van hun areaal is irrigeerbaar, wat volgens Eurostat vooral met de waterbehoefte van de aardappelteelt heeft te maken.

Ook in Denemarken ligt dat percentage met 16,8 procent verrassend hoog, zeker als je vergelijkt met de cijfers in buurlanden Duitsland (4,1%) en Zweden (5,1%). In Frankrijk gaat het om 10,4 procent van het areaal, in het Verenigd Koninkrijk is irrigatie quasi onbestaand (0,7%). In absolute termen hebben Spanje en Italië met 6,7 en 4 miljoen hectare het grootste irrigeerbare areaal. In Malta en Spanje steeg het irrigeerbare areaal het sterkst tussen 2003 en 2013. In Spanje gaat het over een aanzienlijke stijging van 16,8 procent tot 31,1 procent. Niet onbelangrijke nuance daarbij is dat het geïrrigeerde areaal in Spanje lichtjes daalde tot 13,4 procent, terwijl dat in Malta fors steeg, van 19,7 procent tot 33,6 procent.

Het aandeel irrigeerbaar land steeg ook aanzienlijk in Nederland (+9,6%), Griekenland (+6,5%) en Cyprus (+6%), terwijl de scherpste dalingen tijdens de periode 2003-2013 genoteerd werden in Roemenië (-11,2%) en Slovakije (-4,5%). In heel wat landen is irrigatie een levenslijn voor heel erg kleine landbouwbedrijven. In Bulgarije, Malta en Roemenië bijvoorbeeld is het aandeel bedrijven dat irrigeert en kleiner is dan 1 hectare groter dan 80 procent van alle landbouwbedrijven. In België bedraagt dat percentage iets meer dan 60 procent. Het grootste aandeel grote bedrijven dat irrigeert vind je dan weer in Denemarken: bedrijven groter dan 10 hectare zijn er goed voor de helft van het irrigatie-areaal.

Welke teelten worden geïrrigeerd? In heel wat zuiderse landen is dat onder meer citrusfruit. In Spanje bijvoorbeeld wordt het volledige citrusareaal geïrrigeerd, en ook in Griekenland, Portugal en Italië ligt dat percentage ruim boven de 80 procent. In Griekenland, Spanje en Portugal wordt overigens ook meer dan 70 procent van het maïsareaal geïrrigeerd. Een verklaring voor het hoge percentage irrigeerbaar areaal in Nederland vinden we onder meer bij de cijfers over de aardappelteelt: ongeveer 15 procent van hun aardappelareaal is uitgerust met irrigatie-installaties. In België is dat nog geen 3 procent.

Als we tenslotte kijken naar de geïrrigeerde watervolumes, dan zien we dat Spanje in absolute termen de lijst aanvoert met een waterverbruik van 16,7 miljard kubieke meter water, gevolgd door Italië (11,6 miljard). Interessanter wordt het als we kijken naar het gemiddeld irrigatieverbruik per hectare landbouwgrond. Daaruit blijkt dat Malta veruit de grootste verbruiker is met 9.956 kubieke meter water per hectare. Malta verbruikte in 2010 28 miljoen kubieke meter water op 2.830 hectare, wat ongeveer evenveel is als Oostenrijk en Tsjechië samen voor een areaal van 45.680 hectare. Ook Portugal en Spanje kennen een hoog gemiddeld verbruik. Ierland verbruikte quasi geen water, en ook Letland, Estland en Polen zijn erg zuinig. Voor België beschikt Eurostat niet over relevante cijfers.

Lees het volledige rapport hier.