Is het shockeffect van undercoverbeelden uitgewerkt?

Voor de zesde keer al in één jaar tijd klaagt Animal Rights dierenleed aan met een undercovervideo, deze keer gemaakt in een megastal voor legkippen in Merksplas. Maar waar de vorige filmpjes nog veel ophef veroorzaakten en zelfs tot de sluiting van vleesbedrijven leidden, bleef het gisteren vrijwel stil. “Zijn de shockcampagnes uitgewerkt?”, vraagt de krant Het Laatste Nieuws zich af. "We krijgen op dit filmpje inderdaad minder respons", zegt Els Van Campenhout van Animal Rights. "De eerdere onthullingen waren opzienbarender, omdat we toen echte inbreuken hadden blootgelegd. Op de beelden uit Merksplas gebeurt niets illegaals.”

Toen dierenrechtenorganisatie Animal Rights in maart 2017 een video online zette over het slachthuis van Tielt, was dat één van de hoofdpunten in het nieuws. Een activist had er undercover gefilmd hoe biggen geslagen en geschopt werden bij het 'uitladen'. Dieren worden onverdoofd geslacht of ondergedompeld in een heet bad. Vlaanderen schrok van de beelden en dat bleef niet zonder gevolgen. Het grootste varkensslachthuis van het land moest prompt de deuren sluiten en staat momenteel op de rand van het faillissement.

Soortgelijke onthullingen volgden elkaar op. Deze keer was kippenkwekerij Lokip in Merksplas aan de beurt. Te zien: drie verdiepingen aan kooien met legkippen. De hennen lopen onhandig op de roosters. Hun klauwen zakken door de gaten. Hun verenpak is verdwenen: de dieren zijn zo goed als kaal. Naar buiten mogen ze nooit. Hét grote verschil: deze keer kraaide er geen haan naar. De video zat achterin de journaals. Op de nieuwswebsites verdween het bericht al snel van de homepage.

Het feit dat er niks illegaals gebeurt, zit er waarschijnlijk voor iets tussen. “Het is zielig voor de kippen, maar het bedrijf doet niets wat niet mag”, reageert Els van Campenhout van Animal Rights. En mensen kunnen zich minder inleven met kippen. "Er is altijd meer sympathie voor koeien en biggen. Die zijn 'menselijker', ze kunnen triest kijken en krijsen. Kippen kunnen dat niet."

Onderzoekster Sara Nelissen (KU Leuven) bestudeerde of beelden van dierenleed in de media het gedrag van mensen écht verandert. Ze ondervroeg daarvoor 434 jonge Vlamingen. "Het 'shockeffect' kon ik niet aantonen. Mensen gaan niet spontaan vegetarisch eten na zo'n filmpje", zegt ze. Nadenken over de beelden, is wel de eerste stap om een gewoonte te veranderen. Maar dan moet je de beelden natuurlijk wel willen bekijken. "Zo'n 30 procent mijdt ze bewust", zegt Nelissen. "Bij die overige 70 procent kunnen inderdaad mensen zitten die op termijn hun gewoontes zullen veranderen."

Vlaams minister van Dierenwelzijn Ben Weyts laat weten dat hij zich het kippenleed wel aantrekt. Hij pleit voor een verbod op kooikippen in de volgende legislatuur. “Een streefdatum voor dat verbod is er nog niet”, zegt hij. “Maar wie gechoqueerd is door de beelden uit de industriële stallen kan zelf de keuze maken om enkel nog scharrel-, vrije uitloop of bio-eitjes te kopen. Uit de rode stempel op een ei kun je zien waar het vandaan komt. Code 3 is van een kip uit een verrijkte kooi, code 2 voor scharrelkippen, code 1 voor vrije uitloop en code 0 voor biokippen.”