Is veeteelt de grootste oorzaak van klimaatverandering?

*Spoiler alert: nee.* In 2006 beweerde de Food and Agriculture Organisation van de Verenigde Naties (FAO) dat de veestapel een grotere uitdaging vormt voor het klimaat dan de transportsector. Daarbij werd de veeteelt verantwoordelijk gesteld voor 18 procent van de klimaatuitstoot en de transportsector voor 13,5 procent. Maar al gauw bleek die vergelijking mank. Veldverkenners verdiepte zich in de materie om een antwoord te vinden op de vraag: is de vleesindustrie de grootste boosdoener op het vlak van klimaatopwarming?

Die studie van de FAO dus. Het cijfer van FAO (veeteelt is voor 18% verantwoordelijk voor de klimaatuitstoot) was gebaseerd op de volledige levenscyclus van dierlijke producten. Terwijl voor de transport enkel de directe emissies in kaart werden gebracht. Als je diezelfde redenering van directe emissies zou toepassen op de veeteelt, dan kom je op vijf procent uit. Een pak lager dan de transportsector dus. Cijfers hebben enkel betekenis als je ze in de juiste context plaatst.

Een andere nuance is dan de vraag of je spreekt over wereldwijde veeteelt dan wel over de Europese of Vlaamse veehouderij. Op wereldvlak speelt ook de factor ontbossing mee en die zorgt ervoor dat de impact van de landbouwsector dubbel zo hoog uitvalt. In deze berekening hanteert men zogenaamde levenscyclusanalyse, waarbij ook grondstoffen voor melk- en vleesproductie worden meegerekend. Na de energiesector blijkt landbouw dan de grootste CO2-vervuiler met een uitstoot van 24 procent. 15 tot 20 procent van die uitstoot zou op rekening van de veehouderij komen.

In Vlaanderen was de landbouwsector volgens de recentste cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) in 2017 verantwoordelijk voor 9,8 procent van de totale uitstoot van broeikasgassen. Alleen de sector ‘handel en diensten’ scoort beter (5%). De overige sectoren stoten aanzienlijk meer uit: industrie (28%), transport (20%), energie (23%) en huishoudens (12%). Binnen de Vlaamse landbouwsector veroorzaakt veeteelt twee derde van de klimaatuitstoot, dat komt overeen met 6,2 procent van de totale uitstoot van broeikasgassen in Vlaanderen.

Zonder lokale veehouders zou Vlaanderen dus ongeveer zes procent minder CO2 uitstoten. Maar blijft de vraag: hebben we in onze regio zo veel veehouderij nodig, met de klimaatverandering in het achterhoofd? Vlaanderen telde in 2017 1,3 miljoen runderen, 5,7 miljoen varkens en 34,2 miljoen kippen of ander pluimvee. Dat is natuurlijk best veel en meer dan we in Vlaanderen verorberen. Zelfs al begrazen Vlaamse koeien vaak grasland dat niet geschikt is om andere gewassen te telen en dat wel koolstof in de bodem vasthoudt.

Als we de hoge vleesproductie willen aanhouden op een klimaatvriendelijke manier, dan zal de uitstoot van de veehouderij moeten verminderen. Pistes die de sector daarvoor bewandelt, zijn: het duurzamer maken van het voeder, waardoor de koeien minder methaan uitstoten, een aangepast stal- en mestmanagement kan de methaanuitstoot van varkens- en rundermest beperken, lokale reststromen uit de voedingssector zoals bierdraf en koolzaadschroot gebruiken, overschakelen op nieuwe eiwitbronnen zoals meelwormen en algen.

Dus, veehouderij is niet de grootste oorzaak van klimaatverandering. Maar het heeft wel een grotere impact dan bijvoorbeeld groententeelt. Een cruciaal onderscheid is of je op wereldschaal kijkt en de verantwoordelijkheid voor ontbossing in bepaalde regio's al dan niet aan de veehouderij toewijst. Doe je dat wel, dan komt 15 tot 20 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot op rekening van de veehouderij. Doe je dat niet en kijk je naar hoe we in Vlaanderen dieren houden, dan blijkt de veehouderij verantwoordelijk voor 6,2 procent van de totale Vlaamse CO2-uitstoot.

Meer weten over klimaat en de veehouderij? Je leest er alles over in het meest recente boekje van Veldverkenners.