JEP stelt landbouwers 2de keer in ongelijk

De coronacampagne van GAIA is volgens de Jury voor Ethische Praktijken (JEP) niet in strijd met de regels inzake niet-commerciële reclame en viseert landbouwers niet persoonlijk. In de reclame werd veeteelt gelinkt aan de uitbraak van pandemieën zoals het coronavirus, wat op grote verontwaardiging stuitte bij veel landbouwers. Met haar beslissing stelt JEP de landbouwers voor de tweede keer op rij in het ongelijk, nadat ze in oktober 2019 oordeelde dat de antimelkreclame van BE Vegan niet denigrerend was.

In april verschenen paginagrote advertenties in enkele kranten met foto’s van onder meer een koe, een kip en een varken en daarbij de bordjes ‘gekkekoeienziekte’, ‘varkenspest’, ‘vogelgriep’, ‘Ebola’, ‘Covid-19’ en ‘SARS’, gecombineerd met de slogan ‘Wij hebben er genoeg van!’.

 

Het onderschrift bij het beeld luidde: ‘Wet markets, overal bloed, ingewanden, verschillende diersoorten in openlucht geslacht. De handel in wilde dieren, weggevangen uit de natuur, vaak beschermde diersoorten, vernielde biotopen. Bushmeat, ook te koop in België. Verre veetransporten, duizenden kilometers onderweg, veemarkten, verspreiders van dierenziektes. Industriële kwekerijen, intensieve veehouderij, dieren dicht op elkaar, behandeld als producten’.

 

Deze campagne schoot bij veel landbouwers, die tijdens de coronacrisis het onderste uit de kan halen, in het verkeerde keelgat. De landbouworganisaties, die overstelpt werden met misnoegde reacties, reageerden ook furieus omdat de coronacrisis op deze manier misbruikt wordt om een eigen agenda door te drukken.

 

Zij kregen de steun van UGent-viroloog Hans Nauwynck die problemen had met het feit dat men op dezelfde affiche varkens, runderen en kippen plaatst met bordjes ‘varkenspest, gekkekoeienziekte en vogelgriep’, terwijl dat een compleet ander verhaal is. “De landbouwer heeft dit niet veroorzaakt”, zei hij toen. “Ze zijn er juist de dupe van. De Afrikaanse varkenspest is vanuit Afrika aan het oprukken via everzwijnen, niet via commercieel gehouden varkens. De gekkekoeienziekte werd veroorzaakt door een probleem met het voeder en de vogelgriep is afkomstig van wilde vogels.”

 

Naar aanleiding van de campagne heeft een persoon anoniem een klacht ingediend bij JEP. “Volgens de klaagster misbruikt GAIA de huidige Covid-19 pandemie, die zeer veel mensenleed veroorzaakt, om enkele punten aan te halen rond dierenleed”, staat er te lezen op de website van JEP.“Het stoorde haar dat op de affiche ook varkens, runderen en kippen worden geplaatst, terwijl die niet met de huidige pandemie te maken hebben. Het is volgens haar daarom misplaatst om de veehouder gelijk te stellen aan diegenen die aan de basis liggen van Covid-19. Zij meent dat GAIA de waarheid verdraait om zijn boodschap kracht bij te zetten en hier de grenzen van het fatsoen overschreden heeft.”

 

Net zoals bij de antimelkreclame van BE Vegan, volgt JEP deze redenering niet. Het zelfregulerend orgaan van de Belgische reclamesector benadrukt wel dat het zich beperkt tot het onderzoek van de inhoud van de reclame in kwestie, zonder zich te buigen over het debat over de verschillende oorzaken van ziektes of infecties die worden overgedragen van dieren op mensen.

 

“Het logo van GAIA stond duidelijk op de reclame waardoor het publiek weet aan welk type argumentatie het zich mag verwachten”, schrijft JEP in haar beslissing. Ondanks het campagnebeeld vindt de jury niet dat landbouwers of veehouders persoonlijk geviseerd of verantwoordelijk gesteld zouden worden voor de coronapandemie. “Het plaatst het coronavirus in het raam van een ruimere problematiek aan de hand van een weliswaar kritische maar beschrijvende tekst”, klinkt het.

 

JEP oordeelt dat de boodschap duidelijk is en dat het concept van de advertentie rechtstreeks verband houdt met die boodschap. De jury meent dat deze advertentie wel degelijk vooral een kwestie wil aankaarten vanuit de visie van de adverteerder, die dierenleed wil aanklagen. Volgens JEP gaat het niet om een stigmatiserende communicatie tegenover landbouwers of veehouders of om een communicatie die nodeloos angst inboezemt.

 

Hendrik Vandamme, voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS), vindt dat de campagne van weinig respect getuigde. “Zelf hebben wij geen klacht ingediend”, vertelt hij. “Maar wij hebben GAIA rechtstreeks gecontacteerd en hen gewezen op het feit dat zij ten onrechte de link leggen tussen corona en de veehouderij.” Tegelijk vraagt Vandamme zich af waar de ethische grens ligt. Blijkbaar ligt die grens zeer hoog voordat JEP erover valt.”

 

In een reactie zegt GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch dat GAIA nergens beweert dat de landbouwers verantwoordelijk zijn voor de huidige crisis. “Onze campagne neemt de boeren niet persoonlijk in het vizier. Men moet al ontzettend slecht kunnen lezen, lange tenen hebben en overdreven lichtgeraakt zijn om dat er uit af te leiden. GAIA bestrijdt een systeem van grootschalige uitbuiting van dieren dat ook grote risico’s voor de mens inhoudt. En dat zullen we blijven doen.”