Kritiek op Nederlandse aanpak pootgoedfraude

In Nederland komt er kritiek op de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) over de aanpak van de fraude met pootgoedaardappelen. “De autoriteit levert geen enkele bijdrage aan het opsporen en aanpakken van de fraude”, citeert vakblad Boerderij de pootgoedbedrijven en de keuringsdienst van pootgoed NAK. “Als sector zijn wij heel sterk afhankelijk van export en daarom is een goed imago cruciaal. Maar de slappe aanpak van de pootgoedfraude besmeurt dat imago”, klinkt het.

De pootgoedfraude kwam aan het licht in het voorjaar. Toen ontdekten NAK en Breeders Trust, dat de belangen van veredelingsbedrijven verdedigt, dat de grootste pootgoedteler van Nederland niet-gecertificeerde pootaardappelen had verkocht aan Belgische afnemers. Het pootgoed van het ras Fontane werd voorzien van nagemaakte NAK-certificaten. In totaal ging het om 315 ton pootaardappelen. Een klein deel daarvan werd door de Belgische telers ook uitgeplant op percelen in Nederland.

Omdat de NVWA het fytosanitaire risico laag inschatte, mochten de aardappelen op die velden blijven staan. “Aanvullende inspectie en bemonstering op kosten van de telers is een passende maatregel”, klonk het. In België besliste het FAVV dat de gedupeerde aardappeltelers hun oogst wel moesten vernietigen. Dit leverde NVWA al een eerste storm van kritiek op. “België koos voor een stevige aanpak, in Nederland had hetzelfde moeten gebeuren. Dat zou een goed signaal geweest zijn naar onze afnemers”, zegt Jan van Hoogen, directeur van pootgoedhandelshuis Agrico. “Het geeft een raar beeld dat de NVWA de risico’s lichter inschat, terwijl Nederland een grote pootgoedexporteur is. Dit kan je aan niemand uitleggen”, zegt een collega van pootgoedhuis HZPC.

Recent kwam er nieuwe kritiek op het Nederlandse voedselveiligheidsagentschap. Nederland heeft immers meerdere wetten als het gaat om de kwaliteit van uitgangsmateriaal, zoals pootaardappelen. De Zaaizaad- en Plantgoedwet regelt hoe uitgangsmateriaal op de markt gebracht kan worden en hoe de kwaliteit moet worden bewaakt. Het namaken van een certificaat is een overtreding op deze wet en daarom een aangelegenheid van de keuringsdienst NAK. Daarnaast is er de Plantenziektenwet die regelt hoe de plantgezondheid bewaakt moet worden. Illegaal pootgoed vergroot de kans op verspreiding van quarantaineziekten bij aardappelen, zoals ringrot en bruinrot. Dat is de bevoegdheid van de Voedsel- en Waren Autoriteit.

“We hebben de frauderende pootgoedteler beperkende maatregelen opgelegd, maar volgens de wet kunnen wij niet meer doen”, zegt NAK-directeur Eric Casteleijn in een gesprek met Boerderij. “Tegen de handelaar kunnen wij niet optreden, dat kan enkel NVWA.” Terwijl de Nederlandse landbouwminister in het parlement heeft gezegd dat NVWA onderzoek doet naar de pootgoedfraude en dat NAK hierbij wordt betrokken, wordt dat tegengesproken door de NAK-directeur. “De bijdrage van NVWA aan het opsporen en aanpakken van de pootgoedfraude is letterlijk nul. Van samenwerking is in deze zaak geen sprake. We hebben NVWA zelfs moeten bijsturen, zodat het Belgische Voedselagentschap niet op het verkeerde been zou gezet zijn door NVWA”, klinkt het. NAK dringt aan op een strafrechtelijke vervolging van de fraudeurs.

De woordvoerder van de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit spreekt de beschuldigen tegen. “We hebben wel degelijk snel gehandeld tegen de twee Belgische telers die het vervalste pootgoed in Nederland hebben uitgeplant. En dat op een wijze die al jaren wordt toegepast: ze hebben het pootgoed ter goeder trouw aangekocht en dit gedrag wordt door NVWA niet als frauduleus aangemerkt”, luidt het. Op de andere beschuldiging kan er volgens de woordvoerder niet gereageerd worden omdat “het vermoeden van fraude nog in behandeling is”.