Landbouwers in havengebied nemen zekere voor onzekere
De keuze van de Vlaamse regering voor de verdere ontwikkeling van het Antwerpse havengebied ging gepaard met maatregelen om de impact op de omgeving te milderen. Voor landbouw werd een flankerend beleid opgezet. Bij minister van Openbare werken Ben Weyts informeerde Vlaams parlementslid Jos De Meyer naar de stand van zaken. Sinds de start van het ruimtelijk uitvoeringsplan in 2013 hebben landbouwers ‘vrijwillig’ – veel keuze hadden ze niet – het gebruik beëindigd van 419 hectare op Linkerscheldeoever en 50 hectare op Rechterscheldeoever. Het gaat in totaal om een 120-tal landbouwers die deze moeilijke beslissing namen in ruil voor een financiële vergoeding of compensatiegrond. Reconversie zag niet één boer zitten.
Toen de Vlaamse regering het toekomstplan voor de ontwikkeling van de Antwerpse haven vastlegde, besliste ze tegelijkertijd om een sociaal begeleidingsplan op te maken. Dat plan moet de maatschappelijke gevolgen van de havenontwikkeling opvangen voor al wie getroffen wordt door onteigening. Het omvat onder meer een flankerend beleid voor landbouwers. “De maatregelen in dit flankerend beleid zijn goed bedoeld, maar niet steeds op de praktijk geënt”, meent Vlaams volksvertegenwoordiger Jos De Meyer (CD&V). Hij vroeg minister van Openbare werken Ben Weyts om een stand van zaken.
Dat niet alle flankerende maatregelen in de praktijk even geslaagd zijn, blijkt bijvoorbeeld uit de desinteresse voor reconversie. Zien ze zo weinig toekomst voor landbouw in de regio of is omschakelen op latere leeftijd te veel gevraagd, in ieder geval is er niet één landbouwer die de steun van de overheid vroeg bij de reconversie van het eigen bedrijf. Het idee achter de maatregel is dat een landbouwer het verlies aan grond compenseert door meer toegevoegde waarde te realiseren op het overgebleven areaal. Dat kan door bijvoorbeeld om te schakelen van de klassieke akkerbouwgewassen met een laag saldo per hectare naar groente- of fruitteelt.
Populairder is de terugbetaling van deskundig advies dat een landbouwer inwint nadat hij met het grondverlies geconfronteerd wordt. Twintig keer al is dat aangevraagd, goed voor een totaalbedrag van bijna 41.000 euro. De meeste landbouwers, 110 op Linkerscheldeoever, vragen ruilgrond of een financiële vergoeding wanneer ze een deel van hun areaal verloren zien gaan aan haven- of natuurontwikkeling. Op Rechterscheldeoever hebben tot op heden 11 landbouwers ‘vrijwillig’ hun gebruik in het projectgebied volledig stopgezet, daarbij gebruikmakend van een financiële vergoeding of ruilgrond.
Op Linkerscheldeoever zijn twee landbouwers momenteel bezig met het verplaatsen van hun bedrijf naar veiliger oorden. Meer kan minister Weyts daarover niet vertellen omdat het initiatief van de landbouwers zelf uitgaat. Volgens de minister is het niet eenvoudig om elders in Vlaanderen de nodige vergunningen te krijgen om een nieuw landbouwbedrijf op te starten of uit te breiden. “Die context beperkt de mogelijkheden voor een bedrijfsverplaatsing”, aldus Ben Weyts, “maar dat kan niet worden opgelost door het flankerend landbouwbeleid bij te sturen.”
Een bijsturing die hij wél mogelijk acht, is het werkingsgebied van de grondenbank Linkerscheldeoever uitbreiden en de grondenbanken die in de regio actief zijn beter doen samenwerken. “De druk op landbouwgrond in het Waasland is sterk toegenomen, onder meer als gevolg van de ruimte die nodig is voor de havenontwikkeling en voor de ermee samenhangende natuurinrichting”, verklaart Weyts waarom een groter zoekgebied zinvol is. Van de 331 hectare landbouwgrond die in de grondenbank Linkerscheldeoever zit, is 265 hectare gelegen binnen het afgebakende gebied voor haven- en natuurontwikkeling. Meer dan een 60-tal hectare ruilgrond heeft de grondenbank dus niet ter beschikking.
