Landbouwpercelen duurzamer managen via bodempaspoort

Het Instituut voor Landbouw-, Visserij en Voedingsonderzoek ILVO start met een bodempaspoort van zijn percelen, een soort medisch dossier dat moet leiden tot nieuwe inzichten op het vlak van duurzaam en klimaatvriendelijk bodembeheer. In het paspoort worden alle bodemgegevens, zoals teeltrotaties, bewerkingen en behandelingen, analyses, opbrengsten en omgevingscondities, samengebracht in een geïntegreerde dataset.

ILVO beschikt over zo’n 200 hectare proefvelden, waarvan een deel biologisch, voor zijn landbouwkundige onderzoeksprojecten en voor de normale exploitatie van zijn proefboerderij. Om van al die velden een bodempaspoort te maken, zet het landbouwonderzoeksinstituut een multidisciplinair team in van bodemspecialisten, datamanagers, beeld- en data-analisten, GIS-experts, gewas- en klimaatspecialisten …

Met het bodempaspoort wil ILVO een bredere kijk, op lange termijn, krijgen op de natuurlijke processen op die proefvelden. Momenteel zitten de gegevens nog te veel verspreid om de exacte invloed van elke factor of handeling uit het verleden op de huidige veldprestatie ten volle te kunnen bestuderen. “Net als elke landbouwer puzzelt ILVO elk jaar een teeltplan ineen, op basis van de behoeften en rekening houdend met de gewassen die er in het verleden stonden”, licht onderzoeker Filip De Brouwer toe. “En elk jaar opnieuw worden er bij ons véél gegevens verzameld en bijgehouden door de individuele onderzoekers. Zeker met de inzet van precisielandbouw groeit die stroom aan data (van de gebruikte tractoren, machines, drones, bodemscans …) exponentieel.”

“We weten al langer dat de historiek van het bodembeheer een sterke impact kan hebben op de bodemconditie van nu”, vult expert Bart Vandecasteele aan. “Wat je op één moment in één jaar meet qua chemische bodemsamenstelling en nutriëntenbalans is vaak niet genoeg om te verklaren waarom de bodem een bepaalde opbrengst en ziekte- of stressgevoeligheid bij de gewassen geeft. De momentfoto volstaat al zeker niet om de oorzaak en remediëring van een ruimtelijke variabiliteit te vinden.”

Met het bodempaspoort wil ILVO ook bruggen slaan naar andere datahubs (zoals het Geoloket van het Departement Landbouw, SNapp van de Vlaamse Landmaatschappij, satellietbeelden …) en roept meteen ook administraties en organisaties op om mee na te denken over het concept van het bodempaspoort en de praktische uitwerking, waarbij de ILVO-percelen een testsite kunnen worden voor de Vlaamse landbouw.

Door het bodempaspoort in het leven te roepen, wil ILVO als pionier tonen wat een slimmer, kennisgebaseerd bodembeheer kan opleveren. Naast een economische meerwaarde verwacht het instituut ook een meerwaarde qua klimaat en ecologie. “Denk aan koolstofopslag (mitigatie) en waterbuffering (adaptatie)”, geeft onderzoeker Jeroen De Waegemaeker als voorbeeld. “Wat werkte precies bevorderlijk voor de opbouw van koolstof of voor de waterbuffercapaciteit? Zulke vragen vergen analyses uit een ordelijk digitaal logboek per perceel.”

De hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in 2020 ten slotte vormt volgens ILVO een opportuniteit om bodem op de politieke agenda te plaatsen. “De Europese Commissie wil een ambitieuzer vergroeningsbeleid en geeft voortaan meer vrijheid aan de lidstaten”, vertelt Kristiaan Van Laecke. “Bij ons kan bodemkwaliteit dus een rol gaan spelen. Een gezonde bodem maakt planten weerbaarder tegen ziektes en plagen en levert belangrijke ecosysteemdiensten zoals het beter draineren en vasthouden van water, habitat bieden voor bodemorganismen … Wie als boer investeert in een gezonde bodem creëert een win-win voor landbouw, maatschappij en natuur. Daar mag hij best voor beloond worden. In die zin zou het bodempaspoort zelfs een beleidstool kunnen worden voor een meer duurzame (Europese) landbouw.”