Met huidig beleid haalt België VN-doelstellingen niet

België zal bij voortzetting van het huidige beleid bijna de helft van de duurzaamheidsdoelstellingen niet halen. Dat staat in het nieuwste duurzaamheidsrapport van het Federaal Planbureau. Internationaal slaat België geen mal figuur. In een rangschikking staat ons land op de twaalfde plaats. België scoort het slechtst op het vlak van milieu, en het best wat betreft sociale materies zoals jongerenwerkloosheid. We verplaatsen ons nog altijd meer in plaats van minder met de wagen, maar lukken wel in een reductie van het waterverbruik. Voor duurzame visvangst is de doelstelling binnen handbereik.

De algemene vergadering van de Verenigde Naties heeft in 2015 de mondiale duurzame ontwikkelingsdoelstellingen aangenomen. Ze tonen de weg om wereldwijde doelstellingen zoals armoede, klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit aan te pakken. In het rapport van het Planbureau wordt nagegaan in hoeverre België erin slaagt de duurzaamheidsdoelstellingen van de VN waar te maken. "De huidige trends gaan over het algemeen in de goede richting, maar blijven ver verwijderd van de becijferde doelstellingen, als die al door de overheid zijn vastgesteld", schrijven de onderzoekers.

België heeft zich ertoe verbonden vooruitgang te boeken op 34 indicatoren. Voor de helft daarvan bestaan cijfermatige doelstellingen, voor de andere helft niet. Van de 17 kwantificeerbare doelstellingen gaan er vijf in de goede richting, en 11 niet. Van drie doelstellingen is haast zeker dat ze tegen 2030 gerealiseerd zullen worden: onderzoek & ontwikkeling, duurzame visvangst en zee-oppervlakte in Natura 2000 gebied. Bij de elf waar België de VN-doelen mist, zijn de mate waarin we ons met de wagen verplaatsen (meer in plaats van minder) en de uitstoot van broeikasgassen in de sectoren die niet aan emissiehandel deelnemen. Eén indicator, het aantal slachtoffers van natuurrampen, is onmogelijk te evalueren.

Van de 17 niet-kwantificeerbare doelen gaan er zeven in de goede richting en drie (o.a. gebrekkige huisvesting) niet. Voor zeven is de evolutie onduidelijk. Evolueren wel in gunstige zin: onder meer de oppervlakte biolandbouw, jongerenwerkloosheid en de inkomensongelijkheid. Van de in totaal 34 doelstellingen komen er dus 14 in het gedrang. Twee doelstellingen die België quasi zeker niet zal halen, betreffen het aantal rokers en de broeikasgasuitstoot. Ook wat betreft het armoederisico en de schuldenlast knipperen er alarmlichten. Persagentschap Belga schrijft dat België het slecht doet op de milieugerelateerde doelstellingen. Evolueren inderdaad ongunstig: de blootstelling aan fijn stof, de broeikasgasuitstoot en de populatie weidevogels. De hoeveelheid nitraat in rivierwater evolueert wel in gunstige zin.

Tegen 2050 kan de federale beleidsvisie het tij niet keren voor wat betreft hernieuwbare energie, de uitstoot van broeikasgassen en het aandeel van collectief vervoer. Andere studies gaan uit van veel ambitieuzer beleid dan de projectiescenario’s van het Federaal Planbureau, en rekenen ook op aanzienlijke maatschappelijke veranderingen om de VN-doelstellingen te halen. Dan wordt er bijvoorbeeld vanuit gegaan dat we veel minder vlees eten, de renovatiegraad van gebouwen minstens verdubbelen en koning auto in de garage laten staan. In zo'n scenario is er meer mogelijk.

De VN-doelstellingen zijn zeer ambitieus. Om ze te bereiken, is het volgens het rapport nodig om de beleidscoherentie te versterken. 2030 is nog amper twee legislaturen verwijderd zodat er onmiddellijk actie moet worden ondernomen. Het Federaal Planbureau formuleert tien aanbevelingen, zoals het becijferen van doelstellingen en van elke nieuwe beleidsmaatregel aftoetsen aan welke VN-doelstellingen hij bijdraagt.