Milieubeweging wil landbouwbeleid echt zien veranderen
Het Europese landbouwbeleid faalt voor het klimaat, de biodiversiteit én de boer. Dat stellen WWF, Natuurpunt, Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu in een gezamenlijke positietekst. De door Europa geplande hervorming van het gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB) biedt volgens hen een unieke kans om het tij te keren. Europa geeft lidstaten namelijk een verregaande eigen inbreng in de besteding van landbouwsubsidies. “Omdat klimaatgrillen zich vandaag al laten voelen in de landbouw en omdat boerennatuur dramatisch achteruitgaat, is er geen tijd meer te verliezen”. De milieubeweging wil dat Vlaanderen en Wallonië eindelijk betekenisvolle stappen zetten naar een natuur- en klimaatvriendelijker landbouwbeleid.
Vorig jaar riep 80 procent van de meer dan 255.000 respondenten op een publieke bevraging van de Europese Commissie op tot een radicale ommezwaai van het gemeenschappelijk landbouwbeleid in de richting van een groenere landbouw. Het stoot de milieubeweging in Vlaanderen tegen de borst dat de Commissie “die boodschap naast zich neerlegde en met een ontwerp-GLB op de proppen kwam dat nog steeds voortbouwt op de beproefde recepten van intensieve landbouw en veeteelt”. WWF, Natuurpunt, Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu vinden dat het signaal van de bezorgde Europese burger niet genegeerd mag worden.
De milieu- en natuurbeweging ziet de intensieve landbouw zoals we die vandaag kennen als een belangrijke oorzaak van verlies aan biodiversiteit in ons land. “Bovendien vervuilt ze onze schaarse zoetwatervoorraden, onze grond en lucht, en draagt ze bij aan de klimaatverandering. Tegelijk zien we de economische malaise in de landbouw door overproductie en een prijzenbeleid dat geen waardering toont voor boeren, laat staan alle milieukosten in rekening brengt… Dat toont aan dat de huidige landbouwpolitiek niet werkt, noch voor onze omgeving noch voor de boer en evenmin voor de meerderheid van de burgers die in de publieke consultatie om een groener GLB hebben gevraagd.”
Zij koppelen een grondige hervorming van het landbouwbeleid ook aan de ambitie die ze verlangen in het klimaatbeleid. In eigen land kwamen tienduizenden betogers daarvoor op straat. Wanneer de milieubeweging intensieve landbouw noemt als deel van het klimaatprobleem, dan voegt ze er ook aan toe dat duurzame landbouw op zijn beurt een deel van de oplossing is. Wat dat betreft, is hun visie gelijklopend met die van landbouworganisaties. Iedereen ziet namelijk het potentieel van goed gesoigneerde landbouwbodems die in staat zijn om koolstof (CO2) vast te leggen. Bossen worden geroemd om hun bijdrage op dat vlak, maar ook landbouwpercelen en zeker graslanden zijn in die optiek waardevol.
Wanneer het over vee en vlees gaat, dan is er van die gelijkgezindheid nog weinig merkbaar. De één wil de uitstoot van de veehouderij verkleinen door reeds bestaande wetenschappelijke inzichten toe te passen op de boerderijen. “Meer doen met minder”, het efficiëntiespoor, is niet de weg die de milieubeweging wil bewandelen want: “Er zijn extra winsten te boeken op klimaatvlak door de veestapel in evenwicht te brengen met klimaat en omgeving. Belangrijk hierbij is dat we in België tweemaal zoveel vlees produceren als wat we zelf verbruiken.”
Daarom nemen de auteurs van de GLB-positiepaper aanstoot aan de gekoppelde steun voor vleesveehouderij die hervorming na hervorming overleeft. “Die subsidies werken als een infuus op de anders verlieslatende sector. Daar tegenover staat dat ons land een belangrijke importeur van soja blijft – voor veevoeder – en ook palmolie. Soja en palmolie zijn twee gewassen die erg veel ontbossing veroorzaken in onder meer Brazilië en Indonesië. Onze voetafdruk reikt dus tot ver buiten de landsgrenzen.”
De positiepaper is een duidelijke oproep aan beleidsmakers om “het Belgische landbouwmodel op de schop te nemen en samen met de boeren de omslag te maken naar een natuur- en klimaatvriendelijke landbouw”. Zo’n reconversie moet de sector ook veerkrachtiger maken voor geopolitieke, economische en klimatologische schokken. Meer regeneratieve landbouw in de plaats van intensieve landbouw is naar verluidt goed voor het milieu en de biodiversiteit. “Cruciaal daarbij is dat milieuvriendelijke boeren die duurzame goederen en diensten leveren aan de samenleving beloond worden en dat subsidies aan schadelijke landbouwpraktijken worden uit gefaseerd.”
Om dit mogelijk te maken, stellen Bond Beter Leefmilieu en de gelijkgezinde organisaties enkele concrete eisen: “Zet subsidies prioritair in voor landbouwpraktijken die de biodiversiteit en veerkracht in landbouwgebied verhogen. Kap met subsidies aan landbouw die nadelige effecten hebben op milieu en klimaat. Stel de milieuregelgeving als randvoorwaarde voor het bekomen van GLB-subsidies zodat waardevolle landschapselementen zoals hagen en bermen naast de velden opnieuw ruimte krijgen. En, tot slot, volg vanuit het beleid de resultaten van het GLB van nabij op en ijver voor meer coherentie tussen de verschillende beleidsdomeinen.” Wat dat laatste betreft, ligt één voorbeeld voor de hand gezien de actualiteit: “Integreer het landbouwbeleid in klimaatplannen.”
Monica Schuster, beleidsmedewerker voedsel en landbouw bij WWF-België: “Het huidige landbouwbeleid is vernietigend voor onze biodiversiteit en daarom nefast voor onze toekomst. WWF vraagt van de Vlaamse regering dat ze haar verantwoordelijkheid neemt en deze kans grijpt om onze landbouwers mee te nemen in een nieuw landbouwsysteem dat werkt voor mens en natuur.” Schuster haar collega-beleidsmedewerker bij Natuurpunt, Freek Verdonckt, spreekt in dat verband over “een structurele hervorming naar een groener landbouwbeleid”. Het is volgens hem niet makkelijk om als boer te ontsnappen aan de 'race to the bottom' die door het huidige landbouwbeleid in de hand wordt gewerkt. Natuurpunt reikt daarom de hand aan iedereen die natuurvriendelijk wil boeren en wil helpen om daar publieke waardering en faire prijzen voor af te dwingen.
Namens Greenpeace benadrukt Sébastien Snoeck hoe belangrijk het is voor het klimaat en onze gezondheid dat we met zijn allen minder en beter vlees eten. “Het is niet meer dan logisch dat de overheid haar focus verlegt: weg van de steun aan industriële veeteelt naar bedrijven die ecologisch werken. Bij een transitie naar duurzame landbouw met een kleinere veestapel winnen zowel klimaat en milieu, als boer en consument.” De dag van de lancering van de positiepaper was Laurens De Meyer (Bond Beter Leefmilieu) zeer actief op Twitter. Hij legde daar voortdurend de link tussen de veestapel en de klimaatuitdaging. Beleidsmakers die dat niet doen, zetten volgens De Meyer de landbouwsector uit de wind. “Onze dierlijke productie is ver uit balans. In deze context is duurzame voedselproductie onmogelijk. Onze beleidsmakers hebben de plicht om de publieke middelen van het landbouwbeleid in te zetten om de balans tussen voedselproductie, milieu en gezondheid te herstellen.“
