Nachtvorst niet overal als mogelijke ramp erkend

De vaststelling door het KMI dat de nachtvorst van 19 op 20 april uitzonderlijk was, wordt niet overal even positief onthaald. Twaalf Limburgse gemeenten staan niet op de KMI-lijst van 225 gemeenten waardoor zij schijnbaar geen hoop hebben op een vergoeding uit het Rampenfonds. In het Vlaams Parlement werd landbouwminister Joke Schauvliege over deze kwestie geïnterpelleerd en zij liet weten dat ze alle gemeentebesturen heeft opgeroepen om de eventuele schade in kaart te brengen, zodat die aangiftes mogelijk toch bij de andere dossiers kunnen gevoegd worden.

Uit een enquête van Boerenbond en het Proefcentrum Fruitteelt blijkt dat fruittelers schatten dat door de vorst in de nacht van 19 op 20 april ongeveer 78 procent van hun appelproductie, 82 procent van hun kersenproductie en 63 procent van hun perenproductie schade heeft opgelopen. Ook de aardbeien in vollegrond hadden te lijden onder de kou en in de boomkwekerijsector werd eveneens veel schade vastgesteld. Bij uitzonderlijke weerfenomenen kunnen land- en tuinbouwers rekenen op een schadevergoeding uit het Rampenfonds, maar daaraan zijn een aantal voorwaarden verbonden.

Om te kunnen spreken van een landbouwramp moet er eigenlijk aan drie voorwaarden zijn voldaan. Ten eerste moet het KMI het als een zeer uitzonderlijk weersfenomeen erkennen. Dat wil zeggen dat er een terugkeerperiode is van minstens 20 jaar van wat de schade heeft veroorzaakt. Ten tweede moet er sprake zijn van een schadebedrag van 1,24 miljoen euro in totaal, en gemiddeld ongeveer 5.580 euro per schadedossier. Ten derde moet de Vlaamse regering dan ook een schadebesluit of een erkenning van die ramp op zich nemen.

Aan de eerste belangrijke voorwaarde is intussen voldaan: vorige week liet het KMI weten dat in 225 van de 308 gemeenten in Vlaanderen de koude in de nacht van 19 op 20 april uitzonderlijk streng was en in 20 jaar niet was voorgekomen. Daarmee is voor de telers uit die gemeenten de eerste stap gezet naar een vergoeding voor de geleden schade. Maar omdat het KMI die uitzonderlijke weersomstandigheden maar in 225 van de 308 gemeenten heeft vastgesteld, is de verontwaardiging in de gemeenten die uit de boot vallen, groot.

In Limburg gaat het onder meer om de gemeenten Herk-de-Stad, Beringen, Hasselt, Hechtel-Eksel, Heusen-Zolder, Houthalen-Helchteren, Leopoldsburg, Lommel, Lummen, Overpelt, Peer en Zonhoven. “Het is heel vreemd dat Herk-de-Stad niet op de lijst van getroffen gemeenten staat. Herk-de-Stad wordt beschouwd als de poort op Haspengouw. In onze gemeente is de schade ook heel groot”, zegt Vlaams parlementslid Bert Moyaers (sp.a) die zich samen met collega Jos De Meyer (CD&V) aansloot bij de interpellatie van Herman De Croo (Open Vld). Die laatste maakte duidelijk dat hij op minister Schauvliege rekent om ook de gemeenten buiten de traditionele fruitstreken aan te sporen om de schadecommissie op pad te sturen.

Dat de schade ook in niet-erkende gemeenten groot kan zijn, bevestigt fruitteler Jos Everaerts. “De vorst heeft hier heel hard toegeslagen. Voor de rode appelsoorten als jonagold en jonagored is er sprake van een verlies van 95 tot 100 procent. Het weinige fruit dat de vorst heeft overleefd, is misvormd of van onverkoopbare kwaliteit. Voor groene appels als golden of voor de peren liggen de cijfers wel gunstiger”, getuigt hij in Het Belang van Limburg. Everaerts wijst er op dat de vorst zo extreem was dat er niets was tegen te beginnen. Wanneer het een graad of twee vriest, dan kunnen we daartegen, maar nu zakte de temperatuur tot -6 en -7 graden. Het was ook al van voor middernacht aan het vriezen, terwijl bij een normale nacht de koude pas tegen de ochtend het hevigst is.”

Beregenen om de plantages te beschermen tegen de vorst, was volgens de fruitteler uit Herk-de-Stad geen optie. “We zitten niet dicht tegen een waterloop en we hadden zo’n grote hoeveelheid nodig dat het geen nacht vol te houden was. Ook het inzetten van de helikopter om de lucht op te warmen, heeft geen effect geboekt.” Everaerts wijst erop dat dit de tweede ramp is voor de sector op enkele jaren tijd: in 2011 werden de fruittelers al zwaar getroffen door de Pukkelpopstorm. “Deze vorstschade heeft een grote impact. Niet plukken, betekent ook geen werk voor seizoenarbeiders, voor de pakindustrie, de productie van paloxen, enz. De vorst treft veel meer mensen dan de telers alleen.”

Minister Schauvliege erkende dat het KMI tot de vaststelling gekomen is dat de lentenachtvorst geen uitzonderlijk weersfenomeen was in 83 gemeenten. “Ik heb alle gemeenten aangeschreven en ik heb aan die 83 gemeenten ook gevraagd om de schadecommissie op pad te sturen en alle schade te inventariseren. We wachten daarop en op basis van wat zij indienen en van wat er in die gemeenten gebeurd is, kunnen we nog altijd, als die erkenning er komt, vanuit de Vlaamse regering bepalen dat we meer gemeenten meenemen”, stelde de minister. Ze wees erop dat dit in het verleden nog gebeurd is.