Natuur in Vlaanderen krijgt slecht rapport

Hoe is het met de natuur in Vlaanderen gesteld? Niet schitterend, blijkt uit het rapport dat het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) opgemaakt heeft voor Europa. Onze natuur krijgt het zwaar te verduren door versnippering, te veel stikstof, klimaatverandering en uitheemse soorten. Positief punt: de inspanningen die Vlaanderen leverde, lonen. De verbetering is dus zichtbaar, maar voor een groot deel van de soorten en habitats ligt het doel nog ver weg.

Elk jaar actualiseert INBO een aantal natuurindicatoren voor doelstellingen van het Vlaams en Europees beleid. In het Natuurindicatorenrapport worden de belangrijkste bevindingen samengevat. Dit jaar wordt de focus gelegd op het eerste streefdoel van de Europese biodiversiteitsstrategie, namelijk het verbeteren van de staat van de instandhouding van de soorten en habitats in Vlaanderen. Maar de tijd dringt, want de streefdatum voor de biodiversiteitsstrategie is 2020.

 

Biodiversiteit instandhouden blijkt in Vlaanderen, maar ook elders in Europa, een moeilijk haalbare kaart. INBO hanteert 43 natuurindicatoren die gekoppeld worden aan Europese en Vlaamse doelstellingen. De meeste van deze indicatoren duiken in het rood. Dit ondanks de vele plannen om soorten te beschermen en investeringen van de overheid in natuurgebied en -beheer.

 

Slechts 18 van de 69 planten- en diersoorten ‘van Europees belang’ scoren goed. Het merendeel stelt het slecht tot zeer slecht. Zo gaan de knoflookpad en het vliegend hert steeds verder achteruit. De laatste elf jaar gingen 15 soorten erop vooruit. “Maar het totaalplaatje is niet goed”, vertelt Lieve Vriens van INBO aan De Morgen.

 

Op de ‘rode lijst’ van beschermde soorten prijken ondertussen 2.624 dieren. De helft is op de sukkel en ongeveer 800 soorten zijn met uitsterven bedreigd. Dat is het geval voor onder meer de paling, verschillende vlinders, de bunzing en de helft van de vleermuissoorten.

 

Ook de leefgebieden doen het niet goed. Slechts 3 van de 44 types worden als ‘gezond’ bestempeld. “Het duurt lang vooraleer habitats zich herstellen en er is ook aanhoudende druk van buitenaf”, klinkt het. Verder blijkt ook dat 15 van de 16 ecosysteemdiensten, of wat de natuur kan bieden, niet voldoet aan onze vraag, voornamelijk op vlak van voedsel- en houtproductie en het zuiveren van water en lucht.

 

De versnippering van het landschap, de klimaatverandering en invasieve exoten liggen aan de basis van de neergang van de biodiversiteit. Het aantal natuurgebieden is dan wel gestegen, het voldoet nog niet aan de eisen van het Ruimtelijk Structuurplan uit 1997. Dat stelde dat er tegen 2007 48.000 hectare groen gebied moest zijn, vandaag is slecht 40 procent gerealiseerd. Als we aan dit tempo verder doen, duurt het nog 75 jaar voordat we het doel bereiken.

 

De periode tussen 2015 en 2019 was de warmste ooit. De droogte pleegt een aanslag op de bodem, de kans op boomziektes neemt drastisch toe en de opwarming zet de deur open voor exoten die een gevaar vormen voor de inheemse soorten. Denk aan de Japanse duizendknoop, die zeer moeilijk in te tomen valt.

 

Dan is er nog de te hoge stikstofdepositie. In Nederland veroorzaakte de discussie fel protest, maar het probleem is bij ons niet minder groot. In 2018 is een overschrijding gemeten in 64 procent van de beschermde habitats.

 

Volgens parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) doet Vlaanderen niet genoeg. “Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) voorziet 10.000 hectare meer bos tegen 2030 en vond 10 miljoen euro extra voor meer natuur. Dat is positief, maar zal niet volstaan”, laat ze optekenen in de krant. Ze pleit voor een totaalaanpak met naast een betonstop, ook een strenger mestactieplan, strengere regels voor stikstof en grotere stukken aaneengesloten natuur.  

 

Minister Demir wijst op de continue investeringen in meer natuur en kondigt bijkomende beschermingsmaatregelen aan voor kwetsbare soorten. "Ook zal er in mijn Beleidsplan Ruimte Vlaanderen bijzondere aandacht gaan naar ontsnippering van tussengebieden, waar te intensief landgebruik of bebouwing soorten soms de doorgang blokkeert”, aldus de minister. “Het investeringsritme voor de ontsnippering van die belangrijkste ecologische barrières wordt opgekrikt."