Natuurpunt stelt betonrapport voor

Waar in Vlaanderen draait de betonmolen het snelst? En in welke gemeente wordt de betonstop nu al uitgevoerd? Natuurpunt heeft de cijfers voor het eerst op gemeenteniveau berekend en gebundeld in een betonrapport. De organisatie wil de gemeenteraadsverkiezingen aangrijpen om de betonstop in de lokale bestuursakkoorden te krijgen. “De betonstop is een opdracht voor elke gemeente. In totaal is er 57.500 hectare bouwgrond te veel. Zowel landelijke gemeentes als centrumsteden zullen inspanningen moeten leveren”, klinkt het.

In Vlaanderen verdwijnt er elke dag zes hectare onder het beton. “In geen enkele Europese regio wordt zo kwistig met open ruimte omgesprongen”, zegt Hendrik Moeremans, persverantwoordelijke van Natuurpunt. De organisatie waarschuwt voor de gevolgen van die betonnering: fileleed, torenhoge infrastructuurkosten, een ongezonde leefomgeving en versnipperde natuur. “Een gebetonneerde omgeving kan zich bovendien erg slecht weren tegen periodes van hitte, felle neerslag en overstromingen.”

Met de betonstop wil Vlaanderen geen nieuwe open ruimte meer aansnijden in 2040. Voor het zover is, kan nog 22.500 hectare extra ruimte ingenomen worden. “Maar in het verleden werd door de overheid nog veel meer bouwgebied afgebakend: 80.000 hectare”, zegt Hendrik Moeremans. “Die oppervlakte zullen we niet nodig hebben om de stijgende bevolking op te vangen. En het zou een ramp zijn om ze aan te snijden. Het overtollig aanbod bedraagt momenteel 57.500 hectare. Die oppervlakte moet geneutraliseerd worden, anders is het risico reëel dat ze toch wordt volgebouwd.”

Volgens Natuurpunt zouden gronden met een hoog risico op overstromingen (signaalgebieden), woonuitbreidingsgebieden (WUGs) en waardevolle bossen best het eerst geschrapt worden. “Eigenaars van zulke gronden moeten volledig vergoed worden”, klinkt het. “Uit onderzoek blijkt dat dit vier miljard euro goedkoper is dan de kost van een verder volgebetonneerd Vlaanderen.” Met het betonrapport wil Natuurpunt kansen en problemen in kaart brengen per gemeente, zodat gemeentebesturen aan de slag kunnen om afwegingen te maken die zorgen voor een duurzame en leefbare ruimtelijke ordening binnen de gemeentegrenzen.

Uit het rapport blijkt dat de Antwerpse gemeente Hoogstraten de betonhoofdstad van Vlaanderen is. “Per week ging daar meer dan een halve hectare open ruimte op de schop, en dat tien jaar lang. Daarmee ligt de betonsnelheid er maar liefst vier keer hoger dan het Vlaams gemiddelde. Als de huidige trend zich doorzet, dan zal de nog 340 hectare bebouwbare grond in Hoogstraten volgebouwd zijn in 2029.” Beste leerling van de klas is het Oost-Vlaamse Evergem. “Via de gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen zet de gemeente een aantal woonuitbreidingsgebieden definitief om tot bouwvrij agrarisch gebied, en worden andere grote uitbreidingsgebieden voor lange tijd bevroren. Een voorbeeld van de betonstop in de praktijk.”

Over het algemeen ligt de betonsnelheid het hoogst in de provincie Antwerpen. “Een kwart van het nieuwe beton dat de afgelopen 10 jaar in Vlaanderen gestort werd, kwam in deze provincie terecht”, legt Hendrik Moeremans uit. “Oost- en West-Vlaanderen vormen de rest van de beton-top drie.” Limburg heeft momenteel de laagste verhardingsgraad van Vlaanderen (12,6%). “Maar er lijkt weinig ambitie om dat zo te houden: de provincie springt de laatste jaren almaar kwistiger om met de resterende open ruimte.”

“De betonstop is een opdracht voor elke gemeente”, aldus Natuurpunt. “Met het aangeboden cijfermateriaal kan elk gemeentebestuur nadenken over hun eigen kansen en problemen. Waar kan er verdicht worden? Welke bouwgronden worden beter geschrapt?” Voor verschillende gemeentes draaien de betonmolens zo hard, dat alle bebouwbare oppervlakte razendsnel volgebouwd zal zijn. “De betonstop begint met andere woorden niet in 2040, maar vandaag al”, besluit Hendrik Moeremans.

Benieuwd hoe het zit in jouw gemeente? Bekijk het betonrapport hier.