Omzet vleesveesector stijgt licht maar blijft kwetsbaar

De handelsoorlog tussen China en de VS en de Afrikaanse varkenspest in China hebben voor een nooit eerder geziene export van varkensvlees gezorgd. De varkenssector ziet zijn omzet daarom met 9,1 procent stijgen ten opzichte van 2018 en ook de rentabiliteitsbarometer verbetert, maar de sector blijft kwetsbaar. Dat blijkt uit cijfers van de jaarlijkse raming van Boerenbond. De omzet van de rundvleessector daalt dan weer met 5,2 procent, de barometer voor de sector geraakt niet uit het diepe dal. Met een omzetdaling van 8 procent blijft de sector van de braadkippen verlieslatend, vooral door de grote import uit Oekraïne en Brazilië. De leghennensector werd dan weer geconfronteerd met de vogelgriep en ziet zijn omzet met maar liefst 16 procent afnemen.

In de varkenssector daalde de geproduceerde hoeveelheid varkensvlees in de eerste 6 maanden van 2019 met 2,6 procent in vergelijking met dezelfde periode van 2018. Daarentegen noteerden de prijzen in de eerste 8 maanden van 2019 aanzienlijk hoger. Zo werd een prijsstijging opgetekend met 12 procent.

 

Verklaring hiervoor is het gedaalde aanbod in de Europese Unie, maar vooral de sterk gestegen export van de Europese Unie naar China. Door de drastische daling van de Chinese varkensvleesproductie als gevolg van de Afrikaanse varkenspest voerde China nooit eerder geziene hoeveelheden in om aan de inlandse vraag te kunnen voldoen. Door het handelsembargo met de Verenigde Staten koopt China vandaag voornamelijk Europees varkensvlees. De omzet van Vlaamse varkenssector steeg met 9,1 procent ten opzichte van 2018. De hogere varkensprijzen in 2019 laten de varkenshouders toe om de opgelopen verliezen in het sterk verlieslatende 2018 gedeeltelijk te recupereren.

 

Omwille van de aanwezigheid van Afrikaanse varkenspest in de provincie Luxemburg kunnen de Vlaamse varkenshouders echter niet ten volle genieten van de gestegen prijzen in de EU. Verschillende niet EU landen hebben de invoer van Belgisch varkensvlees stopgezet en dat bemoeilijkt ook de intracommunautaire handel van Belgisch varkensvlees. Daardoor is er prijskloof ontstaan tussen de Belgische noteringen en deze in de ons omringende landen. Deze handelshandicap weegt op de totale varkenskolom, maar wordt uiteindelijk verrekend naar de varkenshouders.

 

Er moet voor gewaarschuwd worden dat het recent herstel van de varkensprijzen geen structurele zaak is. Het gegeven dat België eveneens getroffen is door de Afrikaanse varkenspest, maakt ons extra kwetsbaar in het handelsverhaal.

 

De globale productie van rund- en kalfsvlees daalde in de eerste 6 maanden van 2019 met 5 procent in vergelijking met dezelfde periode van 2018. De productiedaling vloeit voort uit een daling van het aantal geslachte vleeskalveren en koeien (beiden -5,5%). Ook voor stieren was er een productiedaling (-4%). De daling is vooral zichtbaar bij het kwaliteitsvee (o.a. witblauw ras). In de rund- en kalfsvleessector bleven de prijzen in de eerste 8 maanden van 2019 gemiddeld behouden op het (te) lage niveau van 2018. We merken een prijsstijging op voor de middelmatige koeien en stieren, maar daar tegenover staat een prijsdaling met gemiddeld 2 procent voor de betere rundvleescategorieën.

 

De blijvend zwakke prijsvorming voor kwaliteitsrundvlees heeft te maken met de dalende (thuis)consumptie van rundvlees en de moeilijke valorisatie van de betere rundvleesdelen (vb. biefstuk, rosbief) door een verschuivend consumptiepatroon naar meer gehakt, hamburgers en bereide maaltijden. De omzet van de rundvleessector daalde met 5,2 procent tegenover 2018. De vraag stelt zich of de daling van de productie in de voorbije maanden de inzet is van een structurele productiedaling conform de daling van het verbruik, die zich de afgelopen jaren heeft voorgedaan.

 

De productie van braadkippen daalde in de eerste jaarhelft van 2019 met 3,6 procent in vergelijking met dezelfde periode in 2018. De prijzen van de braadkippen kenden in de eerste 8 maanden van dit jaar een daling met 4,4 procent. Vooral de laatste maanden zijn de prijzen sterk onder druk gekomen, waardoor de sector verlieslatend geworden is. De prijsdaling is hoofdzakelijk een gevolg van de sterk gestegen invoer van kippenfilets uit Oekraïne en Brazilië. In 2018 heeft de EU het handelsakkoord met Oekraïne aangepast en het tariefvrije contingent voor pluimveevlees fors verhoogd. Daarnaast exporteert Brazilië momenteel ook extra pluimveevlees naar de EU.

 

Door een probleem met de voedselveiligheid had de EU in 2017 een tijdelijk invoerverbod opgelegd waardoor Brazilië nu volledig het contingent aan tariefvrij pluimveevlees invult. Globaal daalt de omzet van braadkippen met 8 procent ten opzichte van 2018.

 

De leghennensector werd in de loop van 2019 getroffen door de laag pathogene aviaire influenza (vogelgriep). Deze situatie leidde tot een aanzienlijke sterfte op de bedrijven. Naar schatting werden zo’n 1.680.000 leghennen getroffen. Het aanbod van eieren lag daardoor in de eerste 8 maanden van 2019 naar schatting zo’n 7,5 procent lager dan in dezelfde periode van 2018. De prijzen kende in dezelfde periode een terugloop met 8,8 procent en zitten op een normaal niveau. Globaal daalde de omzet in de leghennensector met 16 procent tegenover 2018.

 

Rentabiliteitsbarometer varkenshouderij verbetert aanzienlijk door betere prijzen

 

Voor de varkenshouderij wordt de rentabiliteitsindex weergegeven voor de gesloten bedrijven. De varkenshouder werkt in een zeer volatiele markt. De prijsvorming stond meerdere jaren onder druk en dit is ook duidelijk te merken in de rentabiliteitsbarometer. Na een zeer turbulente periode, kwam de sector vanaf mei 2016 in beter vaarwater terecht.

 

De Europese varkensstapel was door de lang aanslepende crisis gedaald en daardoor was er een tekort aan varkensvlees ontstaan. Het gevolg was dat de varkensprijzen opveerden en deze evolutie zette zich door in 2017. Maar ook de productie van varkensvlees ging in de Europese Unie in stijgende lijn. In 2018 daalden de vleesvarkensprijzen door een toegenomen Europese productie in combinatie met een gestegen concurrentie op de internationale afzetmarkten. Als klap op de vuurpijl werd in het vroege najaar van 2018 Afrikaanse varkenspest ontdekt bij everzwijnen in de provincie Luxemburg waardoor de Belgische varkensprijzen fors daalden.

 

De rentabiliteitsindex bereikte in het 4de kwartaal van 2018 een absoluut dieptepunt. Vanaf het 2de kwartaal van 2019 stegen de prijzen aanzienlijk, waardoor de rentabiliteitsindex duidelijk boven het gemiddelde van de periode 2014 tot en met 2018 uitkomt. De verklaring voor de opleving van de varkensprijzen is voornamelijk toe te schrijven aan de fors toegenomen vraag naar varkensvlees vanuit China, waar de Afrikaanse varkenspest hard heeft toegeslagen en een groot deel van de productie als dusdanig weggevallen is. We moeten ook opmerken dat door de handelsoorlog met de Verenigde Staten, China hoofdzakelijk Europees varkensvlees invoert. Feit is dat de gunstige prijsontwikkeling niet structureel is en de situatie kwetsbaar blijft.

 

Rentabiliteitsbarometer vleesvee blijft in een diep dal door zwakke prijsvorming

 

De vleesveebarometer geeft de rentabiliteitssituatie weer voor een gemiddeld zoogkoeienbedrijf met afmesten van eigen stieren en koeien. De vleesveebarometer is in 2017 snel verslechterd tegenover 2016. Ook in 2018 en in 2019 is een verdere terugloop op te merken.

 

Globaal daalde de rentabiliteit op de bedrijven in 2018 met meer dan 10 procent en de laatste 2 jaar met meer dan 25 procent. Hoe dan ook zit het verdienmodel in de sector slecht. Probleem blijft de valorisatie van vlees van het kwaliteitsrundvlees (Belgisch witblauw ras). Er is een dalende thuisconsumptie van rundvlees en dit in het bijzonder van de betere rundvleesdelen (biefstuk, rosbief) door een verschuivend consumptiepatroon. Aan de kostenzijde zijn de krachtvoederkosten licht gestegen. De rentabiliteit van de sector blijft zwaar onder druk staan. Dit leidt ertoe dat heel wat vleesveehouders hun rekening maken waardoor het vleesvee op heel wat bedrijven wordt afgebouwd.