Ondergang van de banaan misschien toch afgewend

Omdat er in een banaan geen nieuwe eigenschappen ingekruist kunnen worden, zijn bananenplantenvariëteiten heel erg gevoelig voor ziektes. Zo werd aan het begin van de twintigste eeuw de Gros Michel, de meest geteelde bananensoort, helemaal uitgeroeid. Zijn opvolger, de Cavendish, wordt zwaar belaagd door twee schimmels. Onderzoekers hebben nu het genoom van één van die schimmels in kaart gebracht, waardoor nieuwe, meer gerichte bestrijdingsmiddelen kunnen ontwikkeld worden. 

Het is vijf voor twaalf voor de meest gegeten bananenvariëteit ter wereld, de Cavendish. Zijn voortbestaan wordt ernstig bedreigd door een schimmel, en resistente variëteiten zijn vooralsnog niet voorhanden. In 2012 werd het DNA van de banaan afgelezen. Dat gaf onderzoekers meer inzicht in hoe bananen op schimmels reageren. Nu is een internationaal consortium, onder leiding van onderzoekers van de landbouwuniversiteit van Wageningen, er ook in geslaagd om het genoom van de Zwarte Sigatokaschimmel in kaart te brengen.

Die schimmel doet de bladeren afsterven en laat wat er nog aan bananen rest, zo snel rijpen en rotten dat export onmogelijk wordt. Het identificeren van het genoom geeft onderzoekers nu de kans om gerichtere diagnose- en bestrijdingsmiddelen te kunnen ontwerpen. Ze kennen nu ook de genetische tekst van het recept voor een schimmeleiwit waarvan ze weten dat een - onverkoopbare - wilde banaan er resistent tegen is. Zodra die banaan dat eiwit 'voelt', kapselt ze de schimmel meteen in, waardoor de aanval stopt.

Dat gen is overigens ook beschikbaar bij bepaalde tomatenplanten. Om het gen uit een wilde banaan te halen, is nog onderzoek nodig en alleszins meer tijd. Via genetische modificatie zou het dan ‘geïnstalleerd’ kunnen worden. De grote producenten van bananen kijken voorlopig de kat uit de boom en wachten op een doorbraak in het onderzoek. De Nederland Gert Kema, leider van het onderzoeksproject, stelde alvast voor om per kist geëxporteerde bananen 1 cent in een fonds te stoppen voor onderzoek naar de “volgende banaan”.