Ons voedsel is in 2019 weer een stuk veiliger geworden

De barometer van de voedselveiligheid lag in 2019 1,3 procent hoger dan het jaar daarvoor. Dat blijkt uit de jaarresultaten van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) die vrijdag werden voorgesteld. De stijging is voornamelijk te danken aan het groeiend aantal gunstige controles.

Herinnert u zich de salmonellabesmetting in september 2019 waarbij 203 mensen ziek werden in een West-Vlaamse hotelschool? De Spaanse eieren gebruikt bij de bereiding van tartaarsaus bleken de oorzaak te zijn van de uitbraak. FAVV bracht de Spaanse autoriteiten via het RASFF-systeem (Rapid Alert System for Food and Feed) op de hoogte van de verdenking. Het betrokken legbedrijf werd geïnspecteerd en de eieren bleken effectief besmet te zijn met dezelfde stam van Salmonella. De andere betrokken lidstaten werden snel op de hoogte gebracht zodat ook zij de nodige maatregelen konden nemen.

Dit is één van de voorbeelden die FAVV gaf tijdens zijn persconferentie van de specifieke acties in 2019. Het agentschap controleert en monitort alle schakels van de keten van riek tot vork, vanaf de toelevering in de landbouwsector tot en met de horeca en de distributie via de retail.

 

Controles in stijgende lijn

 

In 2018 was nog 85,6 procent van de 160.143 controles conform. Dat aantal steeg in 2019 naar 86,6 procent van de 106.552 controles. Het aantal monsters daalde in 2019 lichtjes tot 68.684, wat nog steeds neerkomt op een gemiddelde van 300 afnames per werkdag. Na onderzoek was 97,3 procent hiervan conform de richtlijnen. Hierbij gaat het om cijfers over de maatregelen in de B2C-sector en dus niet de primaire sector.

 

Herman Diricks, gedelegeerd bestuurder van FAVV toont zich tevreden met de gunstige resultaten. “En als het blijkt dat een bedrijf toch niet goed functioneert, wordt het opgevolgd totdat een gunstig resultaat bereikt wordt”, zegt hij. “De druk op die bedrijven wordt hoog gehouden door opvolgingscontroles. De doorgevoerde verbeteringen moeten immers duurzaam zijn.”

 

Per werkdag behandelt FAVV ook 18 klachten van consumenten, waarvan 40 procent gegrond is. Op basis van die klachten neemt FAVV verdere maatregelen.

 

Omdat de korte keten een groeiend segment is, werden ook de controles bij hoevezuivelproducenten opgedreven. Uit de cijfers blijkt dat 8 op de 10 conform werkte. “Dat is een mooi resultaat voor de producten die rechtstreeks aan de consument verkocht worden”, aldus Diricks.

 

Wat als het dan toch misgaat?

 

Het systeem van terugroepacties werkt effectief en als gevolg daarvan wordt de bescherming van de consument versterkt. Europa legt de verantwoordelijkheid om de consument te informeren over een niet-conform product bij de bedrijven zelf. Ook dit jaar volgde FAVV de bedrijven die een terugroeping moeten organiseren nabij op: het ziet erop toe dat de consument effectief wordt geïnformeerd en helpt, indien nodig, bij het opstellen van een persbericht. FAVV controleert ook ter plaatse of de terugroeping is uitgevoerd.

 

Het agentschap verspreidt de informatie over een productterugroeping ook via de eigen website en sociale media kanalen. 83 procent van de terugroepingen van producten zijn gecommuniceerd door bedrijven (fabrikant, groothandelaar, distributeur, ...).

 

Na een stijging in 2018 is het aantal productterugroepingen in 2019 licht gedaald. Op de website van FAVV werden vorig jaar 153 productterugroepingen gepubliceerd op.

 

Daarnaast zijn er ook productwaarschuwingen, bijvoorbeeld wanneer een allergeen niet vermeld is op het etiket of een foute vervaldatum is aangegeven. In 2019 werden 86 waarschuwingen gepubliceerd.

Naast de conformiteit van de producten, is ook de etikettering belangrijk. Uit controles is gebleken dat 86,5 procent in orde was, een verbetering van 7,5 procent ten opzichte van 2018. Opvallend is wel dat steeds meer voedingsbedrijven de E-nummers vermijden, die toegekend worden aan additieven. “Dit noemt men een clean label”, aldus Dirick. “Er moet vermeden worden dat het etiket als gevolg hiervan foute informatie bevat of er additieven verborgen blijven.” FAVV heeft deze problematiek aangekaart op Europees niveau en voorziet speciale acties rond ‘clean labelling’.

 

Voedselveiligheidsbarometer toont positieve evolutie

 

Voedselveiligheid is een begrip dat bijzonder moeilijk te definiëren valt. De barometer, die in 2010 werd ontwikkeld, geeft een beeld van de evolutie van de algemene toestand van de voedselveiligheid in België en is gebaseerd op een reeks indicatoren uit de volledige voedselketen: van de preventieve aanpak door autocontrole en inspecties, tot de controle van producten op de aanwezigheid van chemische en biologische gevaren en de gevolgen voor de volksgezondheid, zoals voedselintoxicaties.

 

De voedselveiligheidsbarometer toont in 2019 een lichte stijging met 1,3 procent in vergelijking met 2018. Deze verbetering is vooral te danken aan een toename van het aantal gunstige inspecties met betrekking tot infrastructuur, installatie en hygiëne in de horeca, grootkeukens, groothandel en detailhandel, en een daling in de trend van het aantal besmettingen van levensmiddelen, zoals salmonella, listeria en campylobacter, een bacterie die vooral in rauwe voeding voorkomt. De conformiteit van producten blijft over het algemeen zeer hoog. “De bedoeling van de barometer is om in één oogopslag te zien hoe het gesteld is met de voedselveiligheid”, zegt Dirick.  “De stijging toont aan dat we duidelijke stappen vooruit hebben gezet.”

 

Nakende brexit

 

“2019 was een jaar zonder commotie”, besluit Dirick. Hiermee verwijst hij naar de fipronilcrisis die 2017 en 2018 kenmerkte. “Maar dat betekent niet dat het minder intensief was.” Ook in 2020 ligt er heel wat op de plank van FAVV, met de impact van de coronacrisis en de brexit. "In het geval van een no deal, zal er intensiever gecontroleerd moeten worden aan de grenzen", klinkt het. "We blijven ons daarop voorbereiden, met bijvoorbeeld extra aanwervingen en nieuwe infrastructuur aan de havens van Zeebrugge en Gent."

 

Het volledige activiteitenverslag van 2019 kan je raadplegen op de website van FAVV.