“Ook dieren merken dat we meer thuis zijn”

“Mensen onderschatten het rijke gevoelsleven van dieren”, stelt Johan Mertens, ereprofessor biologie aan de UGent. “Niet alleen katten en honden, maar ook parkieten, huismuizen of kippen voelen de verandering in het gedrag van hun baasje.” Het zijn bovendien niet alleen de dieren die we bewust onderdak en voeding verschaffen die de impact van deze lockdown voelen. “Een aantal dieren zijn zodanig geadapteerd aan de nabijheid van de mens dat die ook rekening houden met veranderingen in ons gedragspatroon."

De impact van de coronamaatregelen heeft niet alleen een impact op ons, maar zeker ook op de dieren rondom ons. "Koeien zullen het bijvoorbeeld ook appreciëren dat de boer nu vaker bij hen komt", zegt Johan Mertens, ereprofessor biologie aan de UGent. "Runderen zijn kuddedieren, die kennen elkaar, die kennen hun positie in de stal en aan de voederplaats en zijn zich bewust van hun relatie met hun omgeving. De veeteler is voor hen geen abstract begrip, geen vaag figuur die af en toe langskomt. Die kénnen die persoon, en wanneer die vaker langskomt en wat meer affectiegedrag vertoont zullen die daarop reageren.”

"Het is niet je dier dat plots meer aandacht nodig heeft, de lockdown maakt vooral ménsen aanhankelijker”, nuanceert Mertens. “Wij doen meer moeite, wij zoeken meer toenadering bij onze dieren, die zich daar vervolgens aan aanpassen." Het zijn bovendien niet alleen de dieren die we bewust onderdak en voeding verschaffen die de impact van deze lockdown voelen. "Ook in die niet-gedomesticeerde dieren moet je een onderscheid maken. Ik ga nu niet beginnen over insecten, maar je kan wel zeggen dat een aantal dieren zodanig geadapteerd zijn aan de nabijheid van de mens dat die ook rekening houden met veranderingen in ons gedragspatroon."

Ook los van de lockdown is dat het geval. De professor geeft het voorbeeld van de verandering van wintertijd naar zomertijd, en hoe er meer verkeersslachtoffers vallen bij de uursverandering omdat sommige dieren hun gedrag afstellen op onze routine. "Kauwen, eksters, maar ook zoogdieren als ratten en vossen weten heel goed wanneer we doorgaans in ons kot zitten en wanneer wij massaal buitenkomen. Die weten dat ze doorgaans tot een uur of zes, zeven de tijd hebben om hun zogenaamde boodschappen te doen en alle tuintjes en straten uit te pluizen op zoek naar voedsel. Nu hebben ze gemerkt dat ze daar meer tijd voor hebben en daar maken ze dan ook gebruik van."

Dat verklaart de beelden van reigers die aan de Gentse graslei zaten te vissen, de berggeiten die doordringen tot het centrum van Wales of zelfs everzwijnen die gespot worden op het zebrapad in Barcelona. Er worden minder egels en kikkers doodgereden, maar tegelijkertijd moeten heel wat ganzen en eendjes het nu zonder onze broodkorsten stellen.

"Zelfs dieren die doorgaans niet in contact komen met de mens of die toch weinig rekening met ons moeten houden, voelen verandering”, weet Mertens. “De buizerd merkt dat het minder druk is op autosnelwegen, en dat zijn jachtterrein weer wat is uitgebreid. Beren in beschermde natuurgebieden die momenteel gesloten zijn, zullen hun route aanpassen nu er geen bezoekers meer komen. Om maar te zeggen dat het antwoord op de vraag wat voor impact de lockdown heeft op de dieren in onze omgeving, ontzettend breed en complex is. Net zoals de impact van ons gedrag op dieren, tout court. Daar zouden meer mensen zich bewust van mogen zijn."