Schimmelinfectie bedreigt Zuid-Amerikaanse bananenteelt

De bananensector staat in rep en roer. In Zuid-Amerika is voor het eerst een schimmel opgedoken die een ravage kan aanrichten op plantages. De Cavendish-banaan, de soort die vandaag in elke winkel in de rekken ligt, is niet resistent. Dat betekent dat de consument binnenkort wellicht wat meer zal mogen betalen voor zijn tros bananen. Een bananensoort die resistent is tegen de schimmel en die dicht aanleunt tegen de dessertbanaan zoals we die kennen, is vandaag nog niet gevonden. Mogelijk brengt de huidige uitbraak van de ziekte het onderzoek in een stroomversnelling.

De ziekte met de naam Tropical Race 4 (TR4), soms ook de Panama-ziekte genaamd, werd in juli voor het eerst vastgesteld op twee plantages in Colombia. Het is een bodemschimmel die niet kan bestreden worden met gewasbeschermingsmiddelen. Het rooien en buiten gebruik stellen van besmette gebieden is de enige manier om verspreiding tegen te gaan. “Een getroffen plantage is voor lange tijd verloren voor productie, want het duurt tot 30 jaar vooraleer de schimmel uit de grond is”, weet expert Frederic Rosseneu, business development manager bij de Belgische fruit- en groentereus Greenyard.

De Panama-ziekte is al langer gekend en verspreidde zich de voorbije jaren in Azië en Afrika. In Zuid-Amerika was de ziekte nog nooit opgedoken. En dat baart de sector zorgen. Zuid-Amerika is het belangrijkste aanvoergebied van bananen voor Europa. Een kwart van de bananen die bij ons in de rekken ligt, komt uit Colombia. Buurland Ecuador is zelfs een nog grotere producent en exporteur.

Voorlopig zijn nog maar een 100-tal hectare in Colombia besmet, op een totaal van meer dan 40.000 hectare. "Het is dus niet zo dat we morgen geen bananen meer zullen hebben", aldus Rosseneu. "Maar de ziekte zal zich hoe dan ook verspreiden. Het wordt dus cruciaal om de schimmel zo goed mogelijk af te remmen. En dat wordt een collectieve inspanning. Negentig procent van de telers kan inspanningen leveren om te ontsmetten, maar als de resterende tien procent niet de middelen heeft of onwetend is, dan is er een probleem".

De Belgische bananenliefhebber hoeft niet meteen te vrezen voor lege rekken. Wel zullen bananen binnenkort wat duurder worden. Producenten zullen de gestegen kosten voor de ziektebestrijding trachten door te rekenen in de contractbesprekingen voor volgend jaar. "Die gesprekken moeten nog beginnen. Met hoeveel de prijs van bananen zou kunnen stijgen, is dus nog niet duidelijk. Maar het is wel niet zo dat ze plots de helft duurder zullen worden", verzekert de Greenyard-specialist.

De problemen met TR4 tonen volgens persagentschap Belga aan wat de gevolgen kunnen zijn van een doorgedreven monocultuur zoals bij bananen. De bananen die we vandaag eten, zijn allemaal van de Cavendish-soort, de typische dessertbanaan voor miljoenen consumenten. De variëteit is niet resistent tegen TR4. "De consumenten zijn gewoon aan die mooie gele bananen met die typische smaak. Ze zullen niet zomaar overschakelen op een andere soort", weet Rosseneu.

De geschiedenis herhaalt zich. Halfweg de twintigste eeuw richtte de ziekte TR1 een ravage aan bij de Gros Michel, de bananensoort die toen massaal bij ons in de winkels lag. "Die soort is vandaag volledig verdwenen. Er werd overgestapt naar de Cavendish, die wel resistent bleek tegen TR1, maar dus niet tegen TR4", legt Frederic Rosseneu uit.