Statistisch zou er wat schorten aan insectenstudie

De wereld gaat naar de vaantjes want de insecten sterven bij bosjes en voor dat laatste treft vooral intensieve landbouw schuld. Kort samengevat is dat de literatuuranalyse die in april verschijnt in het wetenschappelijk tijdschrift Biological Conservation en waarover veel te doen was in de algemene pers. In Drietand, het ledenblad van het Algemeen Boerensyndicaat, wordt meer dan één kritische noot geplaatst: “De onderzoekers bekeken enkel studies die een afname van de insectenpopulatie aantonen, en dit steeds in combinatie met landbouw.” Kritiek die ook te lezen staat in De Standaard: “De auteurs zochten specifiek naar artikelen die de woorden decline/declining (afname/afnemend) bevatten. In die zin zijn ze niet onbevooroordeeld.”

De studie over de alarmerende afname van de mondiale insectenpopulatie rammelt. Die kritiek uit het Algemeen Boerensyndicaat in zijn ledenblad omdat “het onderzoek niet bijdraagt tot een eerlijk maatschappelijk debat”. Er zijn wel degelijk ook onderzoeken die een stabiele of stijgende insectenpopulatie aantonen, maar ze werden niet meegenomen in de literatuurstudie van de universiteit van Sydney (Australië). “Het is wetenschappelijk fout hier algemene conclusies aan te koppelen, zonder te duiden dat de afname van insecten, die er wel degelijk is, ook buiten landbouwgebied voorkomt”, verduidelijkt Mark Wulfranke, beleidsmedewerker van het boerensyndicaat. In het licht van de sterke polarisatie van landbouw en natuur in de media hoopt hij dat het debat gevoerd kan worden “op basis van goede studies”.

Ook in de kranten NRC Handelsblad en De Standaard worden ernstige kanttekeningen geplaatst bij de insectenstudie. “Het artikel somt meerdere waarheden op: veel soorten gaan inderdaad in aantal en biomassa achteruit, en onder meer vliesvleugeligen, libellen en eendagsvliegen zijn daarvan de dupe. De afname is wijdverspreid, misschien wel sterker voor insecten dan voor vogels en zoogdieren, en dat is zeer verontrustend”, zegt hoogleraar Hans de Kroon van de Radboud Universiteit. Hij noemt het artikel “een eerste poging om de achteruitgang op mondiale schaal te duiden”.

Zijn collega-hoogleraar Statistiek van Rijksuniversiteit Groningen, Casper Albers, is strenger: “De onderzoekers hebben gekeken naar 73 artikelen, waarvan 60 uit Europa en de VS. Voor de rest van de wereld – en die is nogal groot – zijn maar 13 studies bekeken - te weinig om conclusies te trekken voor Afrika en Azië. Ook hebben de auteurs specifiek gezocht naar artikelen die de woorden ‘decline/declining’ bevatten. In die zin zijn ze niet onbevooroordeeld. Bovendien klopt de toetsingsprocedure niet die gebruikt is om de afnamepercentages te bepalen”, zegt Albers. De gerapporteerde statistieken zijn volgens hem aantoonbaar fout zodat je niet kan zeggen wat de belangrijkste oorzaak van de afname is. De conclusie dat de insectenaantallen in Europa en de Verenigde Staten afnemen, blijft wel overeind.