Trendbreuk door hoger herbicidengebruik op spoorwegen

Uit cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij blijkt dat de onkruidtrein van Infrabel, de beheerder van het spoorwegnet, meer herbiciden gebruikte in 2014, in tegenstelling tot de andere openbare besturen. Het Nieuwsblad bracht dat onder de aandacht, maar Frédéric Petit van Infrabel nuanceert: “Er is inderdaad een kwantitatieve stijging, maar de impact op het milieu daalt door het gebruik van minder schadelijke stoffen.” Met minder schadelijke producten doelt Petit onder andere op het gebruik van herbiciden die enkel een bladwerking hebben. De gemeenten slagen er wel in het verbruik terug te schroeven zodat hun aandeel in het totale pesticidengebruik door openbare besturen vorig jaar daalde tot 51 procent.

Tussen 2011 en 2013 was er een opvallende daling van het pesticidengebruik bij openbare besturen: van 15.369 kilogram werkzame stof, tot 9.331 kilo. Maar die trend stopte in 2014, zo blijkt uit een rapport van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). De gemeenten verminderden hun gebruik wel met 15 procent, maar die verbetering werd in 2014 tenietgedaan door Infrabel. De onkruidtrein sproeide namelijk 3.440 kilo herbiciden, tegenover 2.600 kilo een jaar eerder. Het verbruik van Infrabel varieerde de afgelopen jaren tussen 2.600 en 5.100 kilo werkzame stof. Tussen 2010 en 2013 was de trend dalend, maar in 2014 wordt weer het niveau van 2009 bereikt.

Frédéric Petit van Infrabel legt uit dat er kwantitatief weliswaar een toename was, maar qua milieu-impact een lichte daling door het gebruik van minder schadelijke producten. “Infrabel levert immers permanent inspanningen voor een beter milieu in overleg met onder andere de Vlaamse Milieumaatschappij." Zo werd de sproeitrein in 2008 uitgerust met een infraroodsysteem voor onkruiddetectie. Wanneer de camera’s op de trein groen detecteren, activeren ze het sproeisysteem en dat enkel boven de opgemerkte plant. VMM geeft zelf aan dat de alternatieven voor chemische onkruidbestrijders maar beperkt toepasbaar zijn op spoorwegbeddingen.

Het Nieuwsblad focuste op de onkruidtrein van Infrabel maar het VMM-rapport geeft breder inzicht in het pesticidengebruik door openbare besturen de jongste twee jaren. Zowel bij de gemeenten als bij andere openbare besturen is er een dalende trend. In 2013 waren de gemeenten nog verantwoordelijk voor 60 procent van de pesticiden die ingezet werden in openbaar groen. Dit daalt tot 51 procent in 2014 dankzij de inspanningen van de gemeenten terwijl het totaalverbruik op het openbaar domein vrijwel constant blijft, namelijk 9.300 kilo werkzame stof.

Het Agentschap Natuur en Bos realiseerde een aanzienlijke verbetering door zijn herbicidenverbruik terug te dringen van 653 kilo naar 437 kilo in 2014. Bij de bestrijding van sommige invasieve exoten, bijvoorbeeld Amerikaanse vogelkers, gebruikt ANB glyfosaat. De bestrijding gebeurt per locatie maximum twee keer. Na deze chemische bestrijding kan de invasieve exoot verder aangepakt worden zonder gebruik van chemische middelen. De inspanningen die ANB doet om stelselmatig het gebruik van glyfosaat verder terug te dringen, zijn duidelijk zichtbaar aan de dalende trend. In 2014 wordt nog ongeveer 41 procent gebruikt van de hoeveelheid uit 2009.

Bijna alle werkzame stoffen die ingezet worden door openbare besturen zijn herbiciden, onkruidbestrijders dus. De meest gerapporteerde werkzame stof (76%) is de totaalonkruidbestrijder glyfosaat. Herbiciden worden het meest gebruikt op verharde terreinen en dan vooral op open verhardingen zoals grind en dolomiet. Daarnaast worden kleine hoeveelheden insecticiden en fungiciden toegepast.

In het rapport komen ook de evoluties tussen 2009 en 2014 aan bod want de openbare besturen verminderen al een decennium lang hun pesticidengebruik. Tussen 2009 tot 2014 daalde het gemiddelde gebruik van de gemeenten met meer dan de helft, van 37 naar 17 kilo werkzame stof. Ook de groep gemeenten met een totaal jaarlijks pesticidenverbruik van minder dan 10 kilo groeit verder aan. Sinds januari 2015 is er een pesticidenverbod voor openbare besturen van kracht. Afwijken van het verbod kan enkel nog onder specifieke omstandigheden.

Meer info: Pesticidenreductie bij openbare besturen 2013-2014 (VMM)