Vanaf 2018 houdt EU alle insectenhapjes voor novel food

Aangezien het toepassingsgebied van de bestaande EU-verordening voor nieuwe voedingsmiddelen niet goed afgebakend was, tolereerde het Voedselagentschap de commercialisatie van tien insecten voor humane consumptie. De nieuwe Europese wetgeving, aangenomen op 25 november, laat er geen twijfel over bestaan dat alle producten op basis van insecten onder de regels voor ‘novel food’ vallen. Het op de markt brengen van insectenvoeding vereist dus de voorafgaandelijke goedkeuring van Europa, ook voor de tien insectensoorten die momenteel getolereerd worden in ons land. Er is in een overgangsperiode van twee jaar voorzien. Om te antwoorden op de vele vragen die leven bij de spelers op de markt heeft de FOD Volksgezondheid een handige Q&A opgesteld.

In afwachting van een duidelijk Europees standpunt over de 'novel food status' van insecten was de handel in tien eetbare insectensoorten (o.a. meelworm, huiskrekel, morioworm) in ons land geregulariseerd. Het Voedselagentschap voorzag zelf in spelregels op vlak van hygiëne, traceerbaarheid, meldingsplicht en etikettering. De term 'novel food' verwijst naar nieuwe voedingsmiddelen en nieuwe voedselingrediënten die voor mei 1997 niet in significante mate werden gebruikt voor menselijke voeding. Volgens de EU-verordening hierover moet een risicoanalyse worden uitgevoerd en moet er een vergunning voor zijn afgegeven door de Europese Commissie voordat zij in de handel mogen worden gebracht.

Sinds een vijftal weken bestaat er over de ‘novel food status’ van insecten geen twijfel meer. Doordat er geen bewijsmateriaal beschikbaar is van een gebruiksgeschiedenis in de Europese Unie voor 1997 vereist het op de markt brengen ervan een voorafgaandelijke goedkeuring. Die regel geldt ook voor de tien insectensoorten die reeds getolereerd werden in België, verduidelijkt de FOD Volksgezondheid in zijn e-nieuwsbrief. “Het is dus sterk aanbevolen dat de operatoren zo snel mogelijk de dossiers voor een goedkeuringsaanvraag voor deze insecten voorbereiden”, zo benadrukt de overheidsdienst.

Over de toepassing van de ‘novel food’-wetgeving op insectenvoeding rijzen veel vragen zodat de FOD Volksgezondheid de beschikbare informatie bundelde. Zo komen we te weten dat de nieuwe reglementering pas van toepassing wordt op 1 januari 2018. Tot die datum geldt de oude verordening die ingrediënten op basis van insecten beschouwt als nieuwe voedingsmiddelen maar niet van toepassing lijkt op de consumptie van hele insecten. Tijdens de overgangsperiode zal het Voedselagentschap zich verder tolerant tonen voor de tien gehele insecten die in ons land geconsumeerd mogen worden. Daaraan wordt wel een voorwaarde gekoppeld, namelijk het indienen van een goedkeuringsaanvraag door een operator. Dit dient voor 1 januari 2018 te gebeuren, en liefst zo snel mogelijk.

Met de nieuwe verordening wordt de procedure voor een goedkeuringsaanvraag een stuk eenvoudiger. Toelatingen zullen generiek zijn en niet langer gekoppeld aan de operator die de aanvraag deed. De gelijkwaardigheid moet dus niet meer aangetoond worden want alle operatoren mogen een toegelaten ‘novel food’ op de markt brengen op voorwaarde dat ze de specificaties en gebruiksvoorwaarden naleven die in de toelating zijn vastgelegd. Er is één uitzondering voorzien voor het geval het toelatingsdossier wetenschappelijke gegevens bevat die door eigendomsrechten zijn beschermd en essentieel werden geacht. In dat geval kan de toelating van het novel food beperkt worden tot de operator die de aanvraag heeft ingediend. Die bescherming geldt evenwel slechts voor vijf jaar, daarna wordt de toelating generiek.

Om de efficiëntie verder te verhogen, voorziet de nieuwe EU-verordening in een gecentraliseerde Europese procedure. De dossiers voor een toelatingsaanvraag zullen systematisch worden ingediend bij de Europese Commissie die een wetenschappelijke evaluatie zal vragen aan voedselveiligheidsautoriteit EFSA. Als het oordeel van EFSA gunstig is, zal de Commissie, in overleg met de autoriteiten van de lidstaten, een vergunningsverordening goedkeuren en zal het toegelaten novel food in de EU-lijst worden opgenomen.

Voedingsbedrijven die meer willen weten over de verwerking van insecten kunnen te rade gaan bij Flanders’ FOOD. In een eerste van een reeks artikelen bespreekt het innovatieplatform de functionaliteiten van de meelworm aangezien dit de meest bekende en tot nog toe ook de meest gebruikte soort is in levensmiddelen. De kweek van de meelworm is het eenvoudigst op te schalen. Ze worden gehuisvest in plastic bakken die op elkaar gestapeld worden in een ruimte met de juiste temperatuur en luchtvochtigheid.

Voor de verwerking van meelwormen in producten zoals schnitzels, hamburgers of nuggets worden ze op dit moment geblancheerd, dan eventueel gevriesdroogd en vervolgens zeer fijn gemalen zodat geen chitinevliesjes aanwezig zijn in het maalsel. In het kader van het ENTOMOFOOD-project probeert men gestandaardiseerde halffabricaten op industriële schaal te produceren. Er wordt gewerkt aan alternatieve voorbehandelings- en droogtechnieken voor de productie van meelwormenmeel en meelwormenpasta.