Varkensboeren leren van elkaar over antibioticareductie
Twee jaar lang wisselden zes varkenshouders kennis uit over het antibioticagebruik op hun bedrijf om elkaar te inspireren tot een verminderd gebruik van antibiotica. Deze zogenaamde ‘operationele groep’ werd begeleid door het Innovatiesteunpunt van Boerenbond, Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ) en het Instituut voor Landbouw- Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO). Op basis van alle uitgewisselde informatie wil de operationele groep de opgedane kennis over gezondheidsstrategieën en -kosten nu ook gaan delen met andere varkenshouders.
Operationele groepen zijn een instrument waarmee de Europese Unie innovatie in de land- en tuinbouwsector wil stimuleren. Door landbouwers te betrekken bij onderzoek worden de onderzoeksvragen meer op basis van de praktijk bepaald. Bijkomend voordeel is dat er meer interactie is tussen land- en tuinbouwers onderling en dat onderzoekers leren hoe hun resultaten in de praktijk gebruikt worden. Op regelmatige tijdstippen kunnen geïnteresseerde land- en tuinbouwers, adviseurs, onderzoekers, ondernemers en andere actoren meedingen naar Europese en Vlaamse onderzoeksgelden door zich te organiseren in een operationele groep rond een concreet vraagstuk uit de praktijk waarvoor ze een innovatieve oplossing zoeken.
Eén van die operationele groepen in Vlaanderen is de groep ‘Koppelen van antibioticareductie aan kostprijsmanaging’ waar varkenshouders, adviseurs van DGZ en wetenschappers van ILVO deel van uitmaken. In september 2017 bezocht DGZ de zes deelnemende varkenshouders om een bio-check uit te voeren. Dit is een risico gebaseerd scoringssysteem om de kwaliteit van de bioveiligheid op bedrijven op een wetenschappelijke en onafhankelijke manier te evalueren. Daarnaast bracht DGZ de gezondheidsstatus van het bedrijf in beeld en evalueerden zij het resultaat van de reiniging van de stallen. De combinatie van deze gegevens leverde een persoonlijk adviesverslag op waarmee de varkenshouders aan de slag konden.
Uit de bedrijfseconomische boekhouding van de varkensbedrijven filterde Boerenbond de gezondheidskost en daaruit ook de antibioticakost van het bedrijf. ILVO bracht zijn wetenschappelijke expertise in tijdens het project. Twee jaar lang kwamen de varkenshouders, adviseurs en wetenschappers op geregelde tijdstippen samen om te discussiëren en elkaar te inspireren. “Gezien de korte looptijd van het project waren effecten van managementaanpassingen moeilijk merkbaar, maar toch werd het traject door de varkenshouders als zeer waardevol beschouwd omdat ze ook de kost eens uitgesplitst zagen”, klinkt het.
Eén van de deelnemende varkenshouders is Marc Marchal. “Ik ga heel bewust om met antibiotica. Het was leuk om het resultaat van die inspanning terug te zien in de cijfers. Mijn antibioticakost daalde in 2018 in vergelijking met het vorige boekjaar”, stelt hij. De varkenshouders vonden het ook goed om een onafhankelijke partij naar hun bedrijf te laten kijken. “Die doorlichting was interessant. Zo word je gewapend tegen bedrijfsblindheid”, getuigt Bart De Baerdemaeker.
Wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd door UGent toont aan dat betere bioveiligheid en inzetten op vaccinaties in combinatie met coaching het antibioticagebruik kan laten dalen zonder dat het bedrijfsresultaat daar onder lijdt. “Een goede opvolging samen met de bedrijfsdierenarts is zeer belangrijk om tot goede resultaten te komen,” beaamt Tamara Vandersmissen van DGZ. Er was goede uitwisseling binnen het project, wat door alle deelnemers als zeer waardevol werd beschouwd. “Varkenshouderij is geen exacte wetenschap, discussie met collega’s is altijd interessant”, klinkt het.
Door de gezondheidsstrategieën en -kosten bij de zes deelnemende varkensbedrijven onder de loep te nemen, heeft de operationele groep nu ook tips en adviezen over antibioticareductie gebundeld om op die manier andere varkenshouders te inspireren. “Wij raden varkenshouders wel aan om zich te laten adviseren door hun bedrijfsdierenarts, DGZ of hun consulent Boerenbond als ze zelf het antibioticagebruik op hun bedrijf willen aanpakken”, adviseert de operationele groep nog.
Om antibioticaresistentie tegen te gaan, werden een aantal ambitieuze reductiedoelstellingen geformuleerd voor de veehouderijsector. Zo moet het totale antibioticagebruik tegen 2020 met de helft dalen in vergelijking met referentiejaar 2011 en het gebruik van kritisch belangrijke antibiotica moet met 75 procent dalen. Voor de met antibiotica gemedicineerde voeders moest een daling van 50 procent bereikt worden tegen 2017. Onder impuls van het kenniscentrum inzake antibioticagebruik en -resistentie bij dieren (AMCRA) is die laatste doelstelling gehaald. In 2018 werd een verdere daling gerealiseerd tot 69,8 procent.
Ook de doelstelling voor kritisch belangrijke antibiotica werd al gerealiseerd. Sinds 2011 is het gebruik ervan gedaald met 79,1 procent. Voor de andere doelstelling zijn nog wat extra inspanningen nodig. In 2018 bedroeg de totale antibioticareductie 35,4 procent, met een sterke daling van 12,8 procent tussen 2017 en 2018. Sinds 2018 werd gestart met het vergelijken van het antibioticagebruik van individuele bedrijven. “We zien dat deze benchmark zorgt voor meer bewustzijn voor de problematiek bij veehouders en dierenartsen. We geloven er sterk in dat dit een positieve invloed zal hebben om een verdere afname van het totale antibioticagebruik te bereiken”, aldus AMCRA.
