Veroveren paksoi en crosne het hart van Vlaamse telers?

Kleine familiale tuinbouwbedrijven hebben het vandaag moeilijk om te overleven. Schaalvergroting lijkt vaak het enige antwoord op dalende marges en dat is voor die bedrijven niet altijd een optie. “De zoektocht naar toekomstperspectief voor deze bedrijven loopt eigenlijk parallel met onze zoektocht naar nieuwe teelten”, zegt Sarah Fonteyn, onderzoeker bij het Praktijkpunt Landbouw in Herent. “Nicheteelten spelen in op de vraag van de consument en handel en kunnen voor kleine tuinbouwbedrijven een extra inkomen betekenen.” Tijdens het tweejarige demonstratieproject ‘Vele kleintjes maken groot: innovatieve teelten in Vlaanderen’ onderzochten het Proefstation voor de Groenteteelt (Sint-Katelijne-Waver) en Praktijkpunt Landbouw (Herent) welke kleine teelten haalbaar en rendabel kunnen zijn.

Beide praktijkcentra namen ongeveer 30 soorten groenten onder de loep, waaronder enkele exotisch klinkende soorten zoals okra, watermeloenradijs, paksoi, cime di rapa, haverwortel, mashua, ulluco, zeekool, crosne, amarant en zoete aardappel. Zijn er verschillende rassen beschikbaar? Welke ziekten en plagen wegen op de opbrengst? Hoe pak je onkruid aan? Leent de teelt zich voor mechanisatie? “Aan de hand van dat soort vragen hebben we voor elk gewas de beste teelttechniek in beeld gebracht”, licht Sarah Fonteyn toe.

Crosne, een soort Chinese artisjok, blijkt bijvoorbeeld een moeilijk te oogsten teelt en moet nadien zorgvuldig worden schoongemaakt. “De ene teelt staat al dichter bij een doorbraak dan de andere”, aldus Sarah Fonteyne. “Zo is crosne bijna nergens te bespeuren in Vlaanderen, terwijl zoete aardappel aan een opmars bezig is.” Het areaal van zoete aardappel – die geen familie is van de aardappel maar van haagwinde – steeg in korte tijd naar 80 hectare.

Naast het teelt-technische aspect is ook de rendabiliteit van de nieuwe groenten tegen het licht gehouden. “De meerderheid van de onderzochte gewassen zijn bijvoorbeeld niet eenvoudig mechanisch te oogsten, wat zorgt voor verhoogde arbeidskosten”, klinkt het bij het Praktijkpunt Landbouw. “In het geval van zoete aardappel worden de knollen bijvoorbeeld mechanisch geoogst maar moeten ze daarna met de hand opgeraapt worden omdat ze zo gevoelig zijn voor schade aan de schil.”

Sommige van de onderzochte groenten zijn enkel ‘nieuw’ omdat ze lokaal niet geproduceerd worden. “Andere vind je zelfs als importproduct niet in de winkelrekken”, klinkt het. “Dat maakt dat de consument eerst overtuigd moet worden.” Omdat het op de markt brengen van nieuwe producten niet altijd evident is, verkenden de onderzoekers samen met tuinbouwcoöperatie BelOrta dan ook de bewaring en de mogelijke afzetkanalen van de onalledaagse groenten.

Meer weten? Tijdens een interactieve studieavond stellen de onderzoekers al hun bevindingen voor aan het brede publiek op het Proefstation voor de Groenteteelt.