Vervolg gunstig gestart zuiveljaar 2019 hoogst onzeker
Met een productie die net geen twee procent hoger ligt dan in 2018 en een melkprijs tussen 34 en 35 eurocent per liter melk in de eerste vier maanden van dit jaar, is het zuiveljaar 2019 goed gestart. Wat de rest van het jaar zal brengen, is echter een groot vraagteken. Volgens de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ) zijn er twee belangrijke factoren die een behoorlijke impact op de zuivelmarkten kunnen hebben. “Eerst en vooral is er de brexit. Als we afstevenen op een ‘no deal’, dan zal dat zeer negatieve gevolgen hebben. Maar ook de handelsoorlog tussen de VS en China kan roet in het eten gooien”, zegt gedelegeerd bestuurder Renaat Debergh.
Een melkprijs tussen de 34 en 35 eurocent per liter evenaart net niet de melkprijs tijdens de eerste vier maanden van het uitstekende zuiveljaar 2017. Toen werd gemiddeld 36,9 euro per 100 liter uitbetaald aan de Belgische melkveehouders. De afgelopen tien jaar ging het om gemiddeld 33 euro per 100 liter. “Alle signalen wijzen op een gunstig verloop op de wereldwijde zuivelmarkten. Zo is het melkaanbod iets lager dan in 2017 en zijn de interventievoorraden melkpoeder die werden aangelegd tijdens de melkcrisis van 2015 en 2016 verdwenen”, legt Debergh uit. “Toch vertaalt zich dat nog niet meteen in de prijs. Wellicht duurt het even voor de markt die interventievoorraden verteerd heeft.”
Maar er hangen ook een aantal donkere wolken boven de zuivelmarkten. Eerst en vooral is er de nakende brexit. Met een zelfvoorzieningsgraad van 77 procent is het Verenigd Koninkrijk een netto-importeur van zuivel. In 2018 voerde België voor 321 miljoen euro aan zuivelproducten uit naar het land. Het gaat vooral om kaas, melkdranken, melkpoeder, yoghurt en consumptie-ijs. Daarmee is het Verenigd Koninkrijk de vierde belangrijkste afzetmarkt voor Belgische zuivelproducten. “Maar nog veel belangrijker is de Europese uitvoer naar Groot-Brittannië. Zo importeert het Verenigd Koninkrijk 460.000 ton kaas vanuit andere EU-landen. Dat is twee keer de hoeveelheid die destijds naar Rusland werd uitgevoerd”, verduidelijkt BCZ-voorzitter Catherine Pycke.
De impact op de Europese zuivelsector van een ‘no deal’-scenario is volgens Pycke zo groot, dat er absoluut een onderhandelde oplossing moet komen. “Enige redelijkheid en streven naar een onderhandelde oplossing kan veel onnodige economische en andere schade voorkomen. Maar we moeten vaststellen dat zo’n onderhandelde oplossing verder weg is dan ooit. De manier waarop een besluiteloze politieke klasse omgaat met de brexit, is bedroevend en beschamend”, klinkt het scherp. BCZ verwacht niet dat er meteen hoge importtarieven zullen ingevoerd worden. “Het Verenigd Koninkrijk kan zich dat in eerste instantie niet permitteren. Maar het is duidelijk dat alleen al de administratieve en logistieke problemen een negatieve invloed op de handel zullen hebben.”
Maar niet alleen de brexit kan de huidige kabbelende zuivelmarkten sterk negatief beïnvloeden. Ook de huidige handelsconflicten, zoals de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China, baren de Belgische zuivelindustrie zorgen. “Soms wordt gedacht dat het handelsconflict tussen de VS en China positief kan uitpakken voor de Europese zuivelsector, maar dat is enkel op korte termijn zo. Een handelsoorlog leidt op termijn tot een vertraagde economische groei, zowel in de betrokken landen als in de rest van de wereld. En de evolutie van de wereldeconomie staat in lineair verband tot het zuivelverbruik op wereldvlak”, zegt Debergh. Bovendien is China de belangrijkste invoerder van zuivel ter wereld.
Daarnaast zijn er nog een aantal tendensen in de maatschappij die de consumptie van zuivel kunnen beïnvloeden. Zo is er de toegenomen aandacht voor het klimaat waarbij koeien vaak worden geviseerd als belangrijke uitstoters van het broeikasgas methaan. “Als zuivelsector zijn wij ons al langer bewust van onze maatschappelijke rol. Al in 2014 hebben we de handen in elkaar geslagen om een duurzaamheidsmonitoring op te zetten en uit te rollen over het ganse land. Zowel bij de melkproductie, de melkophaling, als de melkverwerking werden de afgelopen jaren mooie resultaten behaald”, stelt voorzitter Pycke. Ze wijst erop dat de zuivelsector eind dit jaar uitpakt met nieuwe cijfers.
Een andere trend die in de media heel wat aandacht krijgt, is het veganisme. Dit voedingspatroon, dat alle dierlijke producten weert, is in de ogen van BCZ niet zonder gevaar. De Académie Royale de Médicine formuleerde daarover recent een duidelijk advies op vraag van een afgevaardigde van de Rechten van het Kind. Het stelt dat veganisme ongeschikt is voor ongeboren kinderen, voor kinderen en adolescenten en voor zwangere vrouwen en moeders die borstvoeding geven. “We mogen hopen dat al wie overweegt om drastisch van voedingspatroon te veranderen, zich voorafgaandelijk goed informeert en dat vooral kinderen niet het slachtoffer worden van onbezonnen beslissingen van volwassenen”, besluit Catherine Pycke.
