"Vlaamse veehouders moeten zich spiegelen aan Waalse"

Landbouwers moeten zich aanpassen aan het dalende vleesverbruik in Vlaanderen. Dat zeggen Dirk Holemans en Merlijn De Rijcke van Denktank Oikos die zich bezighoudt met de overgang naar een klimaatneutrale samenleving in een opiniestuk op de VRT-website. Volgens hen is Wallonië al verder gevorderd in die evolutie. “Daar beseffen landbouwers beter dat de consument op zoek is naar een smakelijke hap in plaats van naar een industriële lap”, klinkt het. Zij pleiten ervoor dat er een transitiefonds komt om de veehouderij te begeleiden in die “noodzakelijke evolutie”.

Het nieuwe rapport van het klimaatpanel van de Verenigde Naties en een VRT-reportage over landbouwbeurs Libramont waar de dalende vleesconsumptie als één van de centrale thema’s was, vormden voor de denkers van Oikos de aanleiding om het opiniestuk te schrijven. “De Waalse vleessector beantwoordt de vraag van de consument door steeds meer in te zetten op kwaliteit en niet langer op kwantiteit. Dit betekent meer bio en meer lokaal. Je verwacht dat de Waalse boeren het spoor van hun Vlaamse collega’s zouden volgen die vlot de pers halen met verwijten aan de consumenten omdat ze minder vlees eten. Daarom was deze Libramont-reportage zo verfrissend en positief”, stellen ze.

De denktank is van oordeel dat – in tegenstelling tot Wallonië – de meerderheid van de Vlaamse landbouwers blijft vasthouden aan het gangbare landbouwmodel, gericht op maximale output en export. “Dat is ook begrijpelijk, want veel boeren zitten diep in de schulden omwille van investeringen waartoe ze werden aangemoedigd door de Vlaamse overheid en Boerenbond”, zeggen Holemans en De Rijcke. “Terwijl dat landbouwmodel steeds vaker leidt tot overproductie en een respectloos prijzenbeleid tegenover het milieu, maar ook tegenover de boer zelf.”

De nieuwe manier van denken over de vleesproductie in Wallonië toont dat waardige jobs en respect voor de grenzen van de planeet beter samengaan dan vele zouden denken. “Een switch naar meer kwaliteit en minder kwantiteit helpt om de broeikasgassen sterk terug te dringen. Daarnaast verbetert ook de situatie van de dieren zelf doordat ze meer ruimte krijgen om vrij rond te lopen. Maar ook de consument wint bij deze nieuwe situatie: te veel rood vlees kan namelijk leiden tot gezondheidsproblemen. Doordat de dieren minder stress ervaren, neemt ook de kwaliteit van het vlees toe”, schrijft de denktank in zijn opiniestuk.

Een andere winnaar in dit nieuwe landbouwmodel is in hun ogen de producent. Daarvoor citeren ze een aantal boeren. “Ik werd niet meer correct vergoed in de gangbare landbouw, daarom besloot ik naar bio over te stappen. Eerst vanuit economisch overwegingen, maar nu ben ik echt overtuigd bioboer”, klinkt het. “Voor ik overstapte naar biolandbouw, moest ik mijn kalveren keer vaccineren. Ik betaalde de dierenarts daarvoor 180 euro per kalf, waarna ik uiteindelijk 25 procent verlies draaide. Maar ik weet nu, vanuit ecologisch oogpunt, dat het niet goed is”, citeren ze een andere landbouwer.

Denktank Oikos is er van overtuigd dat de uitdaging voor de Vlaamse “vleesboer” groter is dan voor de Waalse, omdat het businessmodel al vele decennia is gefocust op massaproductie en export. “De omslag maken is niet eenvoudig en zal ook niet van vandaag op morgen gebeuren. Daarom is er nood aan een transitiefonds dat boeren ondersteunt die niet altijd evidente stap te zetten”, luidt het. Holemans en De Rijcke wijzen erop dat de boer niet alleen staat voor deze nieuwe uitdaging. “Ook het contact herstellen tussen consument en producent, tussen stad en platteland, zal deel uitmaken van deze omschakeling. Steden kunnen daarbij een belangrijke rol spelen.”

Ze beseffen dat elke regio anders is. “Vlaanderen is Wallonië niet. Maar in heel het land zijn steeds meer burgers actief bezig met wat ze eten, hoe het gezonder kan en dat betekent dus minder vlees, en hoe ze kunnen bijdragen tot een duurzaam landbouwmodel. In plaats van deze trend te negeren, zouden Vlaamse vleesboeren beter nagaan hoe ze deze nieuwe economische kansen kunnen grijpen. Daarvoor verdienen ze onze volle steun. En het is evenzeer een belangrijke opdracht voor de nieuwe Vlaamse regering om deze omslag actief te ondersteunen”, besluit de denktank.

Op Twitter komt er reactie op dit opiniestuk. Bij Jannes Maes, voorzitter van de Europese koepel van jonge landbouwers, schiet vooral de kritiek op vaccinaties in het verkeerde keelgat. “Dat opinies al eens kort door de bocht de waarheid geweld aan doen, tot daar. Maar de antivax-toer opgaan?”, tweet hij. Maes vindt ook dat de denktank het paternalisme achterwegen mag laten. “Alsof wij flauwe schaapjes zijn die zitten te wachten op de overheid en Boerenbond om ons te vertellen hoe te ondernemen.”

Hij krijgt steun van zijn Vlaamse collega Bram Van Hecke, voorzitter van Groene Kring. “Zolang de consument niet meer betaalt voor zijn vlees, heeft de veeteler geen middelen om het te kweken. De wonderoplossing van Wallonië is bovendien slechts een oplossing voor een deel van de landbouwers.” Hij nodigt Holemans en De Rijcke dan ook eens uit om bij een Vlaamse veeteler langs te gaan. “De zorg voor het dier en de kwaliteit is er zeer sterk aanwezig. Je zal ook merken dat jonge Vlaamse veetelers een sterke toekomstvisie hebben waarin duurzaamheid centraal staat.”

Ook Boerenbond reageert via dezelfde weg. De landbouworganisatie zegt zeker niet tegen bio of welke productiewijze ook te zijn – in tegenstelling tot wat gesuggereerd wordt in het opiniestuk – maar zegt wel dat de denktank de consument als sluitstuk vergeet. “Als de consument bereid is om kwaliteit in het aankoopgedrag te honoreren, dan zal de landbouw hier ook op inspelen”, klinkt het. 

Lees hier het volledige opiniestuk.