"Waardevolle graslanden zijn niet zomaar inwisselbaar"

Blijvend grasland verdwijnt maar verschijnt ook weer, verduidelijkte VILT nadat in De Standaard een artikel verscheen dat de indruk wekte dat weides massaal worden omgeploegd. Door grasland te scheuren maar op een ander perceel nieuw in te zaaien, kan de balans in evenwicht blijven. Op papier althans want op het terrein gaat dit volgens Groen voorbij aan het feit dat niet elk grasland inwisselbaar is voor een ander. “Een soortenrijk grasland met maatschappelijke en ecologische waarde is niet zomaar gelijk te stellen met een ‘turbograsakker’”, verduidelijkt Vlaams parlementslid Bart Caron. Met het loslaten van het individueel referentieareaal vergroot volgens hem het risico dat landbouwers een deel van de meest waardevolle graslanden omploegen.

Blijvend grasland geniet de bescherming van Europa. Om aan de verplichting tot behoud te voldoen, was tot voor kort elke landbouwer verantwoordelijk voor de eigen oppervlakte blijvend grasland. De Vlaamse regering liet die individuele verplichting tot behoud van blijvend grasland na de jongste hervorming van het Europees landbouwbeleid los. Ze werd vervangen door een regeling die bepaalt dat de ratio blijvend grasland ten opzichte van het Vlaamse landbouwareaal met maximum vijf procent mag afnemen. Groen vindt dat helemaal geen goed idee en neemt geen genoegen met de uitleg dat het een door Europa uitgewerkte regeling betreft.

Vlaams parlementslid Bart Caron zegt dat het een politieke keuze was om de individuele verplichting tot behoud te vervangen door een collectieve maatregel, ingegeven door het gelijke speelveld met andere lidstaten en het idee dat we niet per se beter moeten willen doen dan de rest. Een vreemde gedachtegang volgens Caron als je weet dat het areaal blijvend grasland meer dan vijf procent daalde in de periode 2003-2013, “zelfs met een behoudsverplichting op bedrijfsniveau”. Daar koos Vlaanderen indertijd zelf voor omdat de oppervlakte blijvend grasland begin jaren 2000 jaarlijks met 1 à 2 procent daalde, en in het besef dat een individueel referentieareaal alle landbouwers op dezelfde wijze behandelt.

Het Groen-parlementslid vreest dat het loslaten van de individuele behoudsverplichting landbouwers zal stimuleren om nog meer weides om te zetten in akkers. Bart Caron: “In minder dan twee jaar tijd verdween 5.269 hectare van het Vlaamse areaal blijvend grasland. Het klopt dat er in diezelfde periode ook nieuwe meerjarige graslanden zijn bijgekomen (vijf jaar op rij gras telen op een perceel geeft het statuut ‘blijvend grasland’, nvdr.), maar niet elk grasland is inwisselbaar. Niet minder dan 1.038 hectare ecologisch waardevol grasland werd in 2015 en 2016 omgeploegd. De schade is onherstelbaar want een belangrijk leefgebied voor planten en dieren gaat bij de omzetting van gras- naar akkerland voor altijd verloren.”

De nuance dat je een oud, soortenrijk grasland niet gelijk mag stellen met een blijvend grasland dat zich na vijf jaar nog steeds het best laat omschrijven als een “turbograsakker” is voor Groen heel belangrijk. Een deel van de meest waardevolle graslanden heeft geen andere juridische bescherming dan de landbouwregeling voor blijvend grasland. De bezorgdheid van Groen betreft ook blijvend grasland op erosiegevoelige percelen. “Op amper twee jaar tijd werd 575 hectare van onze meest erosiegevoelige percelen (gerekend met zowel de medium als de hoog en zeer hoog erosiegevoelige percelen, nvdr.) omgezet in akkers. Het laat zich nu al raden dat bij hevige regenval grote hoeveelheden vruchtbare aarde zullen afstromen.”

Waar de Vlaamse overheid gelooft in de collectieve verantwoordelijkheidszin van de landbouwers lijkt datzelfde geloof bij Groen niet aanwezig. “De nieuwe regeling stelt dat een landbouwer zijn graslanden mag omploegen zolang de totale oppervlakte blijvend grasland in Vlaanderen niet met meer dan vijf procent daalt. Gebeurt dat wel, dan wordt een scheurverbod opgelegd en moeten boeren die het laatst hun graslanden ploegden opnieuw gras zaaien. Een absurde maar vooral kwalijke regeling die landbouwers met ‘scheurplannen’ stimuleert om zo snel mogelijk tot actie over te gaan”, vindt Bart Caron.

Groen stelt voor om opnieuw een behoudsverplichting op bedrijfsniveau in te stellen, wat de partij logisch vindt omdat de bescherming van blijvend grasland onderdeel is van het vergroeningspakket dat landbouwers moeten uitvoeren in ruil voor inkomenssteun. “Daarnaast moet ook het handhavings- en controlesysteem dat gekoppeld is aan de inkomenssteun die landbouwers ontvangen aangepakt worden, immers ook onder het oude systeem werd duchtig gescheurd.”