Wanneer duurzaamheid een ‘way of life’ wordt

Om de wereld in 2050 te kunnen voeden, moet de landbouw snel verduurzamen. Dat was de kern van het betoog van Rogier Schulte bij zijn inauguratie Redesigning Sustainable Foodscapes aan Wageningen University & Research (WUR) half december. Volgens hem gaat de traditionele manier van wetenschappelijk onderzoek, namelijk stapje voor stapje verbeteren, daarvoor te traag. “Mijn leerstoel Farming Systems Ecology specialiseert zich in welke oplossingen in 2050 nodig zijn en hoe we daar zo snel mogelijk komen”, zegt hij.

Om te bewijzen dat deze aanpak werkt, vond Schulte wereldwijd elf boeren die al aan de status quo ontsnapt zijn. Hij noemt ze ‘Lighthouse Farmers’, boeren met een vuurtorenfunctie voor hun collega’s. De lighthouse farmers bevinden zich over de hele wereld, van een industriële veehouderij in Letland en een stadsboerderij op Cuba tot gemeenschappelijk landbeheer in de droogte van Ethiopië.

 

Ook al komen de boeren van verschillende continenten, ze hebben volgens Schulte toch veel gemeenschappelijk. “Wat ze in elkaar herkennen is dat ze niet bang zijn om te falen. Ze zijn nieuwsgierig en ze hebben de unieke vaardigheid om hun uitdagingen niet alleen als probleem te zien. Ze weten problemen zelfs om te zetten in voordelen. Kortom, het zijn rasechte ondernemers. Duurzaamheid is voor hen niet een eindstation, het is een ‘way of life’, een middel om hun bedrijfsvoering rond te krijgen.”

 

Hij noemt het voorbeeld van de lighthouse farm in Letland. “Dat is een industriële boerderij met duizend koeien’, vertelt Schulte. “De melk is een bijproduct, de mest is het hoofdproduct geworden. Die gaat in zeven vergisters die biogas produceren. Dat gas wordt omgezet in stroom voor huishoudens, maar ook dat is een bijproduct. Het hoofdproduct is warmte, waarmee de ondernemers vistanks verwarmen waarin ze steur en paling kweken. Die vis is – alweer – een bijproduct, want het draait uiteindelijk om de visseneitjes, oftewel kaviaar. Kaviaar is duur, dus economisch gezien is dit een kaviaarbedrijf, waarbij koeien de grondstof leveren. Als we naar de biomassa kijken, dan is dit hoofdzakelijk een melkveebedrijf. En het is ook een energiebedrijf, want het levert stroom aan 2.500 huishoudens.”

 

Het is die multifunctionaliteit waar ze naar op zoek zijn. Zijn leerstoel zal de komende jaren manieren ontwikkelen om zulke bedrijfssystemen te ontwerpen en om de gereedschappen om het management van die bedrijven te structureren. “We leveren bovendien studenten die kunnen helpen deze bedrijven op te zetten”, gaat hij verder. “We vertellen hen niet hoe een duurzaam bedrijf eruit ziet in pakweg de draslanden van Zambia. We geven studenten de bagage om daar heen te gaan en zelf uit te zoeken wat in die specifieke situatie zou kunnen werken.”

 

Uiteindelijk wil Schulte een bijdrage aanbieden aan de EU Mission Board on Soil health and food. Deze commissie adviseert welke onderzoekrichtingen de komende jaren financiering ontvangen uit het Horizon Europe programma van de Europese Unie.