Wat met de voedselbevoorrading na corona?

Volgens Luc Vanoirbeek, algemeen secretaris van de Belgische Tuinbouwveilingen (VBT), is onze land- en tuinbouwsector een goed geoliede machine. “Zelfs in de meest gekke dagen, toen iedereen aan het hamsteren sloeg, zijn wij er altijd in geslaagd om de productie op peil te houden”, vertelt hij aan De Morgen. De winkelrekken zullen dus straks nog steeds goed gevuld zijn met groenten en fruit van eigen bodem. 

De kans bestaat wel dat de aanvoer van meer exotische soorten, denk aan gember, passievruchten, mango’s of blauwe bessen, binnenkort moeilijker wordt. “Voor de import ervan zijn we sterk afhankelijk van de luchtvracht”, zegt Veerle Van der Sypt van Fresh Trade Belgium. Die is door de wereldwijde coronamaatregelen op een lager pitje gezet. 

Terug naar eigen land dan, waar het oogstseizoen volop op gang getrokken wordt. “In Vlaanderen hangen we voor 90 procent af van seizoensarbeiders, die vooral uit Oost- en Zuid-Europa komen”, zegt Vanessa Saenen van Boerenbond. Maar door onder andere de verstrengde maatregelen rond personenverkeer dreigt er een tekort te ontstaan. 

Om dat tekort op te vangen, lanceerde Vlaamse minister van Landbouw en Werk Hilde Crevits (CD&V) gisteren de website helpdeoogst.be. Via dat platform probeert VDAB landbouwers en tijdelijke werklozen, jobstudenten, gepensioneerden met elkaar te matchen. Een goede zaak, vindt ABS-voorzitter Hendrik Vandamme. “Zij behouden bovendien 75 procent van hun uitkering, wat voordien niet het geval was.”

Moeten er nog (dieprvries)frieten zijn? 

België is ook een netto-exporteur van bepaalde landbouwproducten. Nu is het nog te vroeg om de gevolgen van de coronamaatregelen op de export te berekenen. Maar de vrees bestaat dat het verlies groter zal zijn dan voor de inlandse productie. 

Vandamme verwijst naar de diepvriesfrieten, een tak waar wij wereldexporteur zijn. "De aardappelsector ziet heel wat festivals, evenementen en restaurants als klant wegvallen”, zegt hij. “Dat zorgt voor een sneeuwbaleffect. Zij moeten nu de keuze maken voor wat de volgende oogst zal worden. Die zou best weleens kleiner kunnen zijn dan dit jaar." 

Greet Riebbels van ILVO benadrukt dat er weinig rek zit op de kortetermijnproductie. "Je kan niet aan een boer of slachthuis zeggen om even te wachten met oogsten of slachten omdat er tijdelijk minder vlees wordt gegeten of minder vraag is naar asperges”, vertelt ze. “Groenten kunnen niet wachten met groeien. Het enige dat je dan kan doen, is groenten in de soep draaien, ze als diervoeder proberen te gebruiken of in laatste instantie als meststof op de akker uitstorten."

En hoe zit het met onze voedselvoorziening op lange termijn? Op vandaag valt die vraag niet te beantwoorden. Door de perikelen met de mondmaskers wordt nu teruggegrepen naar Europese productie, en zelfs productie in eigen land. “Ook voor voedselproductie kan de vraag op de politieke tafel worden gelegd: is voedsel een strategisch goed, en moeten we blijven waken over een lokale productie?", stelt Riebbels. 

WWF België wierp al op dat deze crisis de zwaktes binnen ons systeem blootlegt. De organisatie pleit voor kortere ketens in onze voedselvoorziening. "We moeten ons nu afvragen wat we straks willen als de grenzen weer helemaal opengaan", zegt Monica Schuster van WWF. "Bijvoorbeeld in Afrika, waar we verwachten dat het virus lelijk zal huishouden, is de lokale economie vaak sterk afhankelijk van één product. Als we hier van de ene op de andere dag de grenzen sluiten, valt die keten plots stil en dreigen die landen twee keer getroffen te worden: een keer door het virus en een keer omdat de lokale economie er helemaal stilvalt."