Wilde bijen en de fruitteelt: een topduo

Met het project ‘Meer Natuur voor Pittig Fruit’ werd tussen maart 2016 en juni 2019 op meer dan 100 fruitbedrijven in Vlaamse en Nederlandse fruitstreken gewerkt aan het creëren van ecologische meerwaarde in appel- en perenboomgaarden. “Veel fruittelers zijn geïnteresseerd in een grotere bestuivingszekerheid”, legt projectcoördinator Egbert Asselman uit. “Een grotere kans op een voldoende bestuiving van de fruitbomen is van evident belang. We hebben ons vooral gefocust op integrale bestuiving: een divers(er) aanbod aan bestuivers in de boomgaard tijdens de bloesemperiode.” De aanpak om wilde of solitaire bijenpopulaties aan te trekken met extra nestgelegenheid werkt alvast, want de meeste bijenhotels zijn na drie jaar volledig of deels bezet.

Drie Regionale Landschappen uit Vlaanderen (Zuid-Hageland, Noord-Hageland, Haspengouw & Voeren), twee stichtingen uit Nederland (Landschapsbeheer Zeeland, Natuurrijk Limburg), het Proefcentrum Fruitteelt (pcFruit) en de provincie Vlaams-Brabant sloegen de handen in elkaar om de fruitplantages ecologisch én economisch te versterken. In totaal namen zo’n 120 fruitbedrijven actief deel aan het project.

“We focusten op de opbouw van populaties ‘metselbijen’ in de boomgaarden”, verklaart projectcoördinator Egbert Asselman van het Regionaal Landschap Zuid-Hageland. “Deze wilde bijen komen in onze contreien van nature algemeen voor. Door geschikte nestgelegenheden onder de vorm van bijenhotels in de boomgaarden te plaatsen, werden populaties van deze bijen naar de fruitplantages gelokt.” Doorheen het project werden ook meer dan vijf kilometer aan bloemenrijke heggen geplant om de bijen in de boomgaarden te houden door voldoende nectar te voorzien.

Het effect van het bestuivingswerk door de metselbijen op de fruitoogst werd door pcfruit opgevolgd bij tien telers. “Vanaf het derde seizoen tekent zich een duidelijk positief effect af, zowel in appel als in peer”, weten de onderzoekers. “Waar in appel er ook in het derde jaar nog geen consequent effect op de vruchtzetting was, bleek het gemiddeld vruchtgewicht wel duidelijk beter in aanwezigheid van metselbijen. Bij peer blijkt er zowel op de vruchtzetting, het gemiddeld gewicht als de kwaliteit van de vruchten een opmerkelijk positief effect.”

Maar hoe lok je die metselbijen nu naar je boomgaard? “Voorlopig lijkt bamboe van een goede kwaliteit het meest geschikte materiaal”, tipt Egbert Asselman fruittelers die een bijenhotel willen bouwen. “Het is erg in trek bij metselbijen, duurzaam en goedkoop. Per hectare voorzie je best zeven kasten voor een optimale bestuiving. Het is vooral belangrijk om de kasten met de ingang in de richting van de bomenrij te plaatsen zodat bij bespuitingen de nestopeningen zoveel mogelijk worden ontzien.”

“Inzet op een integrale bestuivingsaanpak vergt van sommige telers een andere manier van omgaan met de teelt in het algemeen”, wil de projectcoördinator nog meegeven. “Ze moeten meer natuurlijkheid tolereren en bijvoorbeeld spontaan gegroeide wilde (on)kruiden sparen zodat ze als voedselbron voor wilde bijen kunnen dienen.”

Alles weten over het project? Je vindt de brochure hier.