Wintersterfte bijen gehalveerd

‘Waar is de bijensterfte gebleven?’, kopt Resource, het vakblad van Wageningen University & Research (WUR). Het ziet ernaar uit dat de alarmerend hoge wintersterfte van honingbijen gestopt is. Voor de bijensterfte wordt vaak met een beschuldigende vinger naar de landbouw gewezen. Maar jarenlang onderzoek heeft er geen sluitende oorzaak voor gevonden.

Bijen die de winter niet overleven, is geen nieuw fenomeen. Al sinds 1983 ligt de wintersterfte rond de 3 procent. Reden was de varroamijt die zijn intrede deed. De parasiet kan in z’n eentje volledige bijenpopulaties uitroeien. Sinds de jaren 2000 heeft de wintersterfte wereldwijd wel meer alarmerende vormen aangenomen. In de winter van 2009 bijvoorbeeld haalde 29 procent van de bijen het voorjaar niet.

 

Uit een recente studie blijkt de wintersterfte mee te vallen. De hoge cijfers van de eerste tien jaar van deze eeuw werden niet meer bereikt. De winter van 2011 was de laatste keer dat de sterfte meer dan 20 procent bedroeg. Sindsdien is dat gehalveerd. Vorig jaar verloren we 9 procent van de bijen.

 

Voor de oorzaak wordt snel gekeken naar de landbouw die neonicotinoïden gebruikt als insecticide. Maar het onderzoek wijst uit dat er niet één oorzaak aan te duiden valt. Het is een combinatie van verschillende factoren, de varroamijt, chemische bestrijdingsmiddelen, het versnipperde landschap, die een rol speelt. Een effectieve bestrijding van de varroamijt geeft bijen wel een grotere kans om de winter te overleven.

 

Zijn de neonicotinoïden dan niet schadelijk? Van de onderzochte bijenvolken werd bij gemiddeld 30 procent residuen van chemische bestrijdingsmiddelen aangetroffen. In 12 procent ging het op neonicotinoïden. Er zijn verschillende studies die een effect van neonicotinoïden op bijen laten zien, maar een verband met de wintersterfte kan niet aangetoond worden. Bijen-expert Tjeerd Blacquière gaat zelfs een stap verder: “De rol van neonicotinoïden is altijd overdreven. Al die jaren dat de discussie nu al loopt, zie ik tal van imkers die nooit last van wintersterfte hebben. Het is een kwestie van zorgvuldig imkeren.”

 

Waarom de wintersterfte sinds 2012 gehalveerd is, is ook niet duidelijk. Volgens de onderzoekers heeft het te maken met een betere kennis bij de imkers die de varroamijt steeds beter bestrijden. Maar daarmee is de strijd tegen de wintersterfte niet gewonnen. Sinds 2008 is WUR bezig met het kweken van een bij die beter bestand is tegen de varroamijt. De mijt zal nooit meer weggaan, dus willen ze erin slagen om de honingbij weerbaarder te maken zodat hij de parasiet zelf aankan.