Zelf geteelde (blad)groenten goed wassen voor verbruik

Omdat sporen van luchtverontreiniging teruggevonden werden op sla die vorig jaar in 35 Gentse stadstuintjes geteeld werd, adviseren de UGent en sociale economiebedrijven Compaan en Labeur om (blad)groenten uit de eigen tuin goed te wassen. Test-Aankoop voerde een gelijkaardig onderzoek uit, maar gebruikte stalen van groenten uit 38 tuintjes die verspreid over België in zowel stad als platteland gelegen zijn. Ook daaruit volgt de aanbeveling om de groenten goed te wassen. Test-Aankoop houdt ook rekening met een eventuele (historische) grondverontreiniging en raadt daarom een bodemanalyse aan.

Om te onderzoeken of in de Gentse stadsomgeving veilige, gezonde groenten geteeld kunnen worden, werkten de sociale economieorganisaties Compaan en Labeur, samen met het Laboratorium voor Analytische Chemie en Toegepaste Ecochemie van de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen van de Universiteit Gent, een experiment uit. Op 35 locaties in de Gentse stadskern, en op enkele controlelocaties aan de stadsrand en buiten Gent, werd sla geteeld in proefbakken, dit om grondvervuiling uit te sluiten en te focussen op de gevolgen van luchtverontreiniging. De geoogste sla werd vervolgens, voor en na wassen, onderzocht op aanwezigheid van lood, cadmium en enkele andere toxische elementen.

"De gehaltes van de meeste gemeten toxische elementen in de sla waren aanvaardbaar", aldus professor Gijs Du Laing. "Het loodgehalte was echter in vele stalen wel hoog, dit vooral vóór het wassen van de slastalen. Dit is toe te schrijven aan de atmosferische afzetting van fijn stof dat veel lood bevat." Na wassen van de sla was het loodgehalte in de meeste stalen echter drastisch teruggedrongen tot onder de voedingsnorm voor bladgewassen. Het onderzoek besluit dat groenten telen in een stedelijke omgeving kan, als de groenten goed worden gewassen. Verder wordt onder meer aangeraden de groenten te telen in een beschutte omgeving, niet te dicht tegen de autoweg, om ze te behoeden voor overmatige afzetting van opwaaiend stof.

Toevallig maakte Test-Aankoop woensdag de resultaten bekend van een eigen onderzoek dat veel gelijkenissen vertoont met dat van de UGent. De consumentenorganisatie liet sla en wortelen uit 38 groentetuintjes in ons land, zowel in steden als op het platteland, analyseren op de aanwezigheid van zware metalen en PAK’s. Alle eigenaars vulden een vragenlijst in zodat het mogelijk was om de vervuilingsbronnen te identificeren: loden waterleidingen, wegen met zwaar verkeer, industrie, aanwezigheid van historische bodemverontreiniging, enz. De analyseresultaten geven een gunstig beeld van de veiligheid van eigen groentjes die gewassen zijn voor verbruik. Zeker wat betreft de aanwezigheid van PAK’s, waarvan er nergens extreme waarden teruggevonden werden. Slechts twee stalen overschreden de wettelijk toegelaten waarde voor lood en één staal overschreed de toegelaten waarde voor cadmium.

Het onderzoek van Test-Aankoop heeft geen verband kunnen vaststellen tussen de vervuilingsgraad van de groenten en het omgevingstype (landelijk of verstedelijkt). Toch krijgt de consument het advies om niet eender waar groenten te telen en met een bodemanalyse na te gaan of er geen historische bodemvervuiling is. Bovendien kan de tuinier in spe zo de grondsamenstelling leren kennen en weet hij op die manier welke planten er het best gedijen. Indien er twijfels zijn over de vervuilingsgraad van de bodem, kan men bijkomende analyses laten uitvoeren op de aanwezigheid van zware metalen. Leden van Test-Aankoop krijgen een korting op een dergelijke bodemanalyse, voegt de organisatie er fijntjes aan toe.

De onderzoeken van Test-Aankoop en de UGent tonen aan dat een moestuin in de stad wel degelijk kan op voorwaarde dat de groenten goed gewassen worden voor verbruik en de bodem niet verontreinigd is. Test-Aankoop noemt het vanuit economisch en ecologisch oogpunt een positieve trend dat mensen zelf groenten gaan telen. “Zo worden er geen of minder pesticiden gebruikt en zijn er geen transportkosten van groenten naar verkooppunten. Bovendien zijn de ‘volkstuintjes’ ideale ontmoetingsplaatsen en bevorderen ze de sociale cohesie.” Dit moet de overheid er volgens Test-Aankoop toe aanzetten om initiatieven te steunen die deze vorm van duurzame voedselproductie ontwikkelen. Wat dat betreft, vindt de consumentenorganisatie dat Vlaanderen en Brussel op de goede weg zijn, maar Wallonië nog te weinig structureel geregeld heeft voor mensen die samen willen tuinieren.