Lage aardappelopbrengst is zorgelijk voor contractteler

Het Algemeen Boerensyndicaat richt zich tot de aardappelverwerkende industrie met de expliciete vraag om telers niet het gelag te laten betalen van de droogte. De opbrengst van (half)vroege aardappelen is zorgelijk. Proefcentrum PCA gaat uit van circa 20 ton per hectare op niet-beregende percelen en 30 à 35 ton op percelen waar de beregeningshaspel draaide. “Vergeet niet dat veel aardappeltelers (vanwege het captatieverbod in het westen van het land, nvdr.) verplicht waren om te stoppen met beregenen op straffe van een boete”, zet Guy Depraetere van ABS het uitzonderlijk karakter van de droogte in de verf. Hij hoopt op een redelijke oplossing vanwege de afnemers. Sectorfederatie Belgapom verwees na een soortgelijke oproep van een Vlaams politicus naar de oplossingen die een aantal afnemers op eigen initiatief uitwerkten na het rampzalig verlopen seizoen 2016.

Uit het dagboek dat een groenteteelster neerpende in Boer&Tuinder, het ledenblad van Boerenbond, viel al op te maken dat aardappelteelt voor meer contractuele complicaties zorgt door de droogte dan industriegroenteteelt. “In de contracten met de aardappelindustrie staat dat je verplicht bent om de overeengekomen hoeveelheid aardappels te leveren. Wat gaat er nu gebeuren?”, vraagt ze zich af. “Niemand kan zich boven de natuur plaatsen. Ik begrijp dat aardappelhandelaars met de handen in het haar zitten omdat ze hun product verderop in de keten niet kunnen leveren, maar daar kan de boer toch niet voor opdraaien? Dit alles staat in scherp contrast met de contracten voor industriegroenten. Die worden vernietigd bij overmacht van de natuur. De groenteverwerkers zijn gelukkig met wat er toch nog geleverd wordt. Niemand is hier de schuldige.”

Een brief die het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) richt aan Belgapom, de sectorfederatie van de aardappelhandelaars en -verwerkers, maakt duidelijk dat de dagboekschrijfster niet de enige is die bang afwacht wat er met het aardappelcontract gaat gebeuren. ABS-secretaris Guy Depraetere: “Er heerst grote ongerustheid over de opbrengst van de vroege en halfvroege aardappelen. Omwille van de uitzonderlijke droogte valt die sterk tegen, van circa 20 ton per hectare op niet-beregende percelen tot 30 à 35 ton op beregende percelen.” Aardappeltelers vrezen opnieuw – na het opbrengstverlies door de wateroverlast in 2016 – dat ze het gelag zullen moeten betalen omdat ze de gecontracteerde kilo’s niet van hun velden zullen halen.

Het boerensyndicaat vindt dat zuur in de wetenschap dat de droogte overmacht was, en er weinig aan te doen was in regio’s waar er een captatieverbod voor beregening gold. Depraetere erkent dat telers hun handtekening hebben geplaatst onder de aardappelcontracten met leveringsplicht, “maar iedereen weet dat er geen inspraak is over de contractvoorwaarden. Ofwel teken je ofwel teel je aardappelen voor de vrije markt.” Een overmachtsclausule zoals in de contracten voor industriegroenten is niet voorzien omdat er voor aardappelen ook een vrije markt is, waar producenten in geval van nood de aardappelen (duur) kunnen bijkopen die ze zelf niet konden oogsten omdat de weersomstandigheden een normale opbrengst in de weg stonden. In de groenteteelt voor industriële verwerking bestaat zo’n vrije markt niet.

Guy Depraetere drukt de hoop uit dat de brancheorganisatie die in de aardappelsector op stapel staat de discussie over contracten terug kan opnemen. Voor nu vraagt ABS dat telers de kans krijgen om het contractvolume aan te passen aan de verwachte opbrengsten. “Vorig jaar is door bepaalde kopers deze correctie toegepast”, weet Depraetere. Hij hoort uit de praktijk dat afnemers zich voorlopig niet uitspreken, “maar ondertussen verstrijkt de tijd en moeten de aardappelen gerooid worden.”

Toen Vlaams volksvertegenwoordiger Francesco Vanderjeugd (Open Vld) een open brief stuurde naar de groente- en aardappelverwerkende industrie met de vraag om landbouwers vanwege overmacht te ontzien, reageerde Belgapom met een verwijzing naar de goede voorbeelden uit 2016. “Gewezen worden op de verplichting om een gecontracteerd volume volledig te leveren, is een normaal risico dat bij de contractteelt hoort”, klonk het toen, “maar in 2016 hebben aardappelhandelaars en -verwerkers zich wel degelijk solidair getoond met de door wateroverlast getroffen telers.” In overleg zijn toen oplossingen uitgewerkt, zoals het spreiden van de ontbrekende volumes aardappelen over de eerstkomende jaren. Nog volgens Belgapom dient de industrie landbouwers er vaak op te wijzen dat het risicovol is om een groot tonnage aardappelen per hectare te contracteren.