Meer armslag voor de nationale mededingingsautoriteiten

De Europese Commissie heeft nieuwe regels voorgesteld om de mededingingsautoriteiten van de lidstaten in staat te stellen de mededingingswetgeving doeltreffender te handhaven. Het voorstel van EU-commissaris Margrethe Vestager moet ervoor zorgen dat zij alle instrumenten hebben die daarvoor nodig zijn. Zij voorziet onder meer een aanpassing aan de aansprakelijkheid van moederbedrijven en de opvolging van bedrijven, zodat ondernemingen niet via een bedrijfsherstructurering aan geldboeten kunnen ontsnappen. Sinds 2004 hebben de Europese Commissie en de nationale mededingingsautoriteiten meer dan 1.000 beslissingen genomen bij een breed scala aan onderzoeken in diverse economische sectoren waar er een kartel vermoed werd.

De mededingingsregels van de EU zorgen ervoor dat de markten beter functioneren, en daarvoor zetten de mededingingsautoriteiten van de lidstaten en de Commissie zich schouder aan schouder in. EU-commissaris Margrethe Vestager, belast met het mededingingsbeleid, wil de daadkracht van nationale mededingingsautoriteiten nu versterken door hen doeltreffende instrumenten aan te reiken om inbreuken te bestraffen en hen in volledige onafhankelijkheid beslissingen te laten nemen.

Sedert 2004 moeten ondernemingen overeenkomsten niet voorafgaand aanmelden bij de Commissie, maar dienen de lidstaten een grotere bijdrage te leveren aan de handhaving van de Europese mededingingsregels. Met de verordening die toen in werking trad, is het European Network of Competition Authorities opgericht, waarin de Commissie en de nationale mededingingsautoriteiten de toepassing van de mededingingsregels van de EU coördineren.

Tussen 2004 en 2014 werd 85 procent van alle beslissingen op grond van de Europese mededingingsregels reeds genomen door de nationale mededingingsautoriteiten. Ook in de agrovoedingsindustrie werden er kartels onderzocht en aan het licht gebracht. Begin dit jaar werden de boetes bevestigd voor de bedrijven die betrokken waren bij een veevoederfosfaatkartel, o.a. Tessenderlo Chemie. En een jaar geleden maakte de krant De Tijd bekend dat de Belgische Mededingingsautoriteit prijsafspraken in de fruitsector onderzoekt.

In de ogen van de Commissie mag de plaats waar een onderneming in de eengemaakte markt gevestigd is voor de handhaving van de mededingingsregels niets uitmaken. Zodra de voorgestelde regels zijn aangenomen, krijgen de nationale mededingingsautoriteiten gemeenschappelijke basisinstrumenten en doeltreffende handhavingsbevoegdheden. Zo wordt gewaarborgd dat de mededingingsautoriteiten onafhankelijk en onpartijdig kunnen functioneren, zonder instructies van publieke of private partijen. Om hun werk te kunnen doen, krijgen ze de nodige middelen: budget en personeel. Voor het verzamelen van relevant bewijsmateriaal beschikken ze over ruime onderzoeksbevoegdheden, bijvoorbeeld het doorzoeken van telefoons en laptops.

Om bedrijven te ontraden een kartel te vormen, hebben de mededingingsautoriteiten passende instrumenten nodig om evenredige en afschrikkende sancties op te leggen. Door nieuwe regels over de aansprakelijkheid van moederbedrijven kunnen geldboeten voor inbreuken van ondernemingen die wel fysiek maar niet juridisch op het grondgebied van een nationale mededingingsautoriteit aanwezig zijn door die laatste worden ingevorderd. De Europese Commissie zet in de verf dat dit een belangrijke stap is omdat steeds meer ondernemingen internationaal actief zijn. De clementieregelingen waarmee mededingingsautoriteiten ondernemingen verleiden om hun kartelpartners te verklikken, worden onderling afgestemd.

De nieuwe regels worden voorgesteld in de vorm van een richtlijn, zodat rekening kan worden gehouden met nationale bijzonderheden. Het Europees Parlement en de lidstaten moeten er hun zeg nog over doen.