Mestbank: "Sector boet als iedereen beetje marge neemt"

Bij de bespreking van het jongste Mestrapport in het Vlaams Parlement struikelde de milieucommissie over de teleurstellende waterkwaliteitsresultaten en de hoge inbreukpercentages, bijvoorbeeld bij terreincontroles op mestopslag. Het grote aantal niet-conforme controles is volgens de Mestbank deels te wijten aan het intensieve toezicht in gebieden met een minder goede waterkwaliteit en de risicoanalyse die voorafgaand aan een bedrijfsdoorlichting gebeurt. Net omdat terreincontroles niet lukraak gebeuren, mogen de resultaten niet uitvergroot worden. In deze context viel het woord ‘cowboys’, maar het afdelingshoofd van de Mestbank had ook een boodschap van algemeen nut: “Op een kleine ruimte als Vlaanderen wordt intensief aan landbouw gedaan zodat we het ons niet kunnen permitteren dat iedereen een beetje marge neemt.”
18 januari 2018  – Laatste update 14 september 2020 14:43
Lees meer over:

Bij de bespreking van het jongste Mestrapport in het Vlaams Parlement struikelde de milieucommissie over de teleurstellende waterkwaliteitsresultaten en de hoge inbreukpercentages, bijvoorbeeld bij terreincontroles op mestopslag. Het grote aantal niet-conforme controles is volgens de Mestbank deels te wijten aan het intensieve toezicht in gebieden met een minder goede waterkwaliteit en de risicoanalyse die voorafgaand aan een bedrijfsdoorlichting gebeurt. Net omdat terreincontroles niet lukraak gebeuren, mogen de resultaten niet uitvergroot worden. In deze context viel het woord ‘cowboys’, maar het afdelingshoofd van de Mestbank had ook een boodschap van algemeen nut: “Op een kleine ruimte als Vlaanderen wordt intensief aan landbouw gedaan zodat we het ons niet kunnen permitteren dat iedereen een beetje marge neemt.”

In de milieucommissie van het Vlaams Parlement werd deze week uitgebreid toelichting gegeven bij het Mestrapport 2017. Daaruit valt onder meer te leren dat het onderscheid tussen geldboetes na een administratieve dan wel een terreincontrole kunstmatig is, in de zin dat beide controles milieurelevant zijn. In 2016 werd in totaal 2,4 miljoen euro aan boetes opgelegd. De belangrijkste overtreding die beboet werd (55% van het boetebedrag), is een tekort aan nutriëntenemissierechten in verhouding tot de omvang van de veestapel. Hierna volgen de boetes voor mestbalansoverschrijding (25%), voor aangifteverzuim (9%) en voor niet voldoen aan de mestverwerkingsplicht (6%).

In 2016 werden in totaal 2.701 boetes opgelegd, waarvan 95 procent na een administratief controleproces. Deze administratieve boetes vertegenwoordigen driekwart van het opgelegde boetebedrag. De boetes die volgden op een terreincontrole zijn met andere woorden zwaarder. Die terreincontroles brengen hoge percentages inbreuken aan het licht, maar de Mestbank nuanceerde dat in het Vlaams Parlement. Net omdat terreincontroles niet lukraak maar op basis van een risicoanalyse gebeuren, mogen de resultaten niet uitvergroot worden.

Van geldboetes moet een ontradend effect uitgaan, maar de Mestbank tracht ook op andere manieren te responsabiliseren. Zo verleent de Vlaamse Landmaatschappij, net zoals de Vlaamse Milieumaatschappij en de milieu- en landbouwadministratie, zijn medewerking aan de MAPman-campagne die landbouwers rechtstreeks aanspreekt via hun ledenbladen. De campagne werd in het voorjaar van 2016 gelanceerd en loopt nog altijd door. In de bijbehorende slogan “Zeg niet te gauw, ‘t steekt niet zo nauw!” kan de Mestbank zich helemaal vinden volgens afdelingshoofd Ria Gielis. Dat het wél nauw steekt, hoor je haar ook hier zeggen.

De landbouworganisaties schrijven in hun ledenbladen dat “de cowboys eruit moeten” omdat anders een grote groep landbouwers opdraait voor hun fouten in de vorm van een steeds strenger mestbeleid. Rest de vraag wie de zogenaamde cowboys zijn die het bij iedereen verkorven hebben, maar blijkbaar toch voortdoen. Zijn het de landbouwers die de fouten opstapelen tijdens een bedrijfsdoorlichting? Zijn het de staalnemers waarvan je op VILT.be kon lezen dat ze fraude pleegden tijdens de nitraatresiducampagne? Zijn het de loonwerkers wiens naam in de landbouwvakbladen gepubliceerd wordt wanneer de Mestbank tijdelijk hun erkenning als mestvoerder intrekt? Of zijn het de landbouwers die hun voordeel deden met de overtredingen die begaan werden door de staalnemers en loonwerkers in kwestie?

Eén ding is zeker. Wie buiten de lijntjes kleurt, heeft geen cowboy-stempel op zijn hoofd staan. “Het is dus zaak van een goede risicoanalyse te doen alvorens een heel arbeidsintensieve bedrijfsdoorlichting uit te voeren”, zegt Ria Gielis, het afdelingshoofd van de Mestbank. Dat lukt, want de cijfers uit het Mestrapport 2017 tonen aan dat de inspecteurs op de ‘juiste’ bedrijven komen, lees: de bedrijven die verkeerd bezig zijn. Los van die zware overtreders heb je nog een grote groep – Gielis specifieert niet of het om landbouwers, loonwerkers, mestverwerkers of anderen gaat – die zich geen cowboy voelt, die dat ook niet zijn in haar ogen, “maar die allemaal denken dat ze een klein beetje marge mogen nemen”.

Daarover is het afdelingshoofd van de Mestbank duidelijk: “Op een beperkte ruimte als Vlaanderen wordt intensief aan landbouw gedaan zodat we ons dat niet kunnen permitteren. Iedereen moet op het scherp van de snee werken, maar zoiets kan je als overheid niet via controles afdwingen. Dit vergt een mentaliteit waarbij alle actoren zich bewust zijn van de eigen verantwoordelijkheid in het belang van de sector.”

Beeld: Vlaamse Landmaatschappij

Gerelateerde artikels

Er zijn :newsItemCount nieuwe artikels sinds jouw laatste bezoek