Schauvliege verheldert haar 1-meter-buffer-voorstel

Alle inspanningen van land- en tuinbouwers ten spijt verbetert de waterkwaliteit niet snel genoeg in Vlaanderen. Vlaams minister Joke Schauvliege greep de publicatie van het ‘Mestrapport 2016’ aan om een nieuwe maatregel aan te kondigen die snel resultaat kan geven. Dat is nodig omdat 2018 dichtbij is en de doelstelling veraf, namelijk maximum vijf procent meetpunten met een overschrijding van de nitraatnorm. In gebieden waar de waterkwaliteit onvoldoende verbetert, stelt Schauvliege één meter brede bufferstroken voor. Dat behoefde extra uitleg omdat de mest- en waterwetgeving reeds een bemestingsverbod van vijf meter langs waterlopen hanteren. Door niet toe te staan dat een teelt tot tegen de talud van waterlopen en afwateringsgrachten groeit, verwacht de minister het bemestingsverbod beter te kunnen handhaven.

De waterkwaliteit in landbouwgebied verbetert, maar niet overal aan hetzelfde tempo. De bekkens met de grootste problemen zijn die van de Boven-Schelde, IJzer, Leie en Maas. In het Denderbekken haalde het oppervlaktewater vorig winterjaar (2015-2016) reeds de doelstelling van MAP5 voor 2018. Aangezien het aantal MAP-meetpunten in Vlaanderen met overschrijding van de nitraatnorm de voorbije drie winterjaren rond 20 procent schommelde, is de doelstelling van maximum vijf procent ‘rode’ MAP-meetpunten in de meeste waterbekkens nog veraf.

Zo veraf dat daar politiek onrust over gerezen is, en minister Schauvliege het evaluatiemoment samen met de Europese Commissie niet afwacht maar meteen al een versterking van het mestbeleid aankondigt. Zij zal de Vlaamse regering voorstellen om in focusgebieden, waar de waterkwaliteit niet snel genoeg verbetert, bufferstroken te verplichten langs alle waterlopen en afwateringsgrachten. Daarop zal een ander gewas (b.v. gras) verbouwd moeten worden dan op de rest van het perceel. Het toedienen van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen is in die strook niet toegelaten.

Minister Joke Schauvliege maakte duidelijk dat ze met die maatregel het oppervlaktewater beter wil beschermen, maar sommigen leken te twijfelen aan haar goede intenties. Natuurpunt deed het meteen af als een “zwaktebod”: “De intentie is goed, het voorstel om in probleemgebieden bufferstroken van één meter aan te leggen, is dat hoegenaamd niet. Het decreet Integraal Waterbeleid legt vandaag immers al strengere bufferafstanden langs waterlopen op, maar die worden in de praktijk niet gehandhaafd. De voorgestelde ‘versterking’ van het mestdecreet corrigeert dit euvel misschien lokaal, maar kleedt daarmee het waterbeleid op Vlaams niveau verder uit.”

Ook in de commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement riep de aankondiging van één meter brede bufferstroken vragen op. Volksvertegenwoordiger Wilfried Vandaele (N-VA) herinnert zich de West-Vlaamse bewustmakingscampagne ‘Bluuft e bitje van de beke’, die inzet op dezelfde afstand die de minister als maatregel naar voren schuift en die gebaseerd is op de wettelijke normen. Daarom is het hem niet duidelijk of het voorstel van Schauvliege effectief een verbetering kan zijn. Minister Schauvliege gaat daarop in door haar voornemen, dat neerkomt op een gedeeltelijke uitbreiding van het bemestingsverbod naar een teeltverbod, te verduidelijken. En ze benadrukt dat het een voorstel is, en de praktische uitwerking het voorwerp zal zijn van heel wat overleg.

Voor waterlopen zijn er twee regelgevingen: het decreet Integraal Waterbeleid en het Mestdecreet. Het eerste voorziet een verbod van bodembewerking en pesticidengebruik in de ene meter langs alle waterlopen, en een bemestingsverbod in een vijf meter brede strook. Het mestdecreet dat gehandhaafd wordt door de Vlaamse Landmaatschappij hanteert eveneens een bemestingsverbod van vijf meter maar specifieert dat dit geldt ten opzichte bevaarbare waterlopen en onbevaarbare waterlopen categorie 1, 2 en 3.

Aan bemesten tot op of net over het randje van de beek wordt dus al paal en perk gesteld door de wetgever. Toch meent de minister hier nog milieuwinst te kunnen boeken, en wel als volgt: “Het surplus is dat ook VLM kan controleren en sanctioneren. En het is essentieel dat het 1-meter-verbod ook geldt langs alle afwatergrachten. In totaal gaat het dan om 6.425 kilometer waterwegen en afwatergrachten. Bovendien wordt het bemestingsverbod in de vijf meter langs bevaarbare waterlopen beter te handhaven omdat er langs de waterloop een andere teelt moet staan dan op de rest van het perceel. In Nederland is het van toepassing, en men heeft er goede resultaten. Vandaar ook het voorstel om dat op die manier te doen.”

Boerenbondvoorzitter Sonja De Becker zegt er het volgende over in ledenblad Boer&Tuinder: “Het is o zo verleidelijk toch maar die laatste centimeters mee te bewerken en te bemesten. Indien er niet langer een oogstbare teelt groeit in die bewuste zone is op zijn minst de verleiding niet langer aanwezig. Het verkleint de kans op bemesten tot in het water, ongeacht of dit nu een kleine niet-gecatalogeerde waterloop is of niet. Per slot van rekening stroomt alle water vroeg of laat naar de zee.”