Hervorming pachtwet staat ingeschreven in regeerakkoord

Aan de prijs van landbouwgrond kan de overheid niet gauw iets veranderen, maar Vlaanderen kan wel sleutelen aan de pachtwet nu dat regionale materie is. Voormalig landbouwminister Joke Schauvliege staakte haar voorzichtige poging na kennisname van ieders standpunten. De nieuwe Vlaamse regering wil hiermee vooruit in het besef dat toegang tot landbouwgrond anders moeilijk zal blijven. De aangekondigde hervorming streeft naar “een billijk evenwicht tussen de rechten en plichten van pachter en verpachter”. Aan de teeltvrijheid van de pachter wordt niet geraakt.

In de aanhef van het hoofdstuk landbouw uit het Vlaams regeerakkoord wordt ‘toegang tot landbouwgrond’ aangestipt als één van de grote uitdagingen voor de sector. Het probleem is gekend, en steevast hoog op de beleidsagenda geplaatst door de belangenverdedigers van (jonge) landbouwers. Landbouwgrond is bij een prijs van bijna 45.000 euro per hectare eigenlijk te duur om te kopen. Dat is het landelijk gemiddelde volgens de jongste Notarisbarometer, met uitschieters tot 64.000 euro in Antwerpen en West-Vlaanderen. Pachten lijkt daarom verstandiger, maar het systeem van reguliere pacht lijkt niet te werken voor zij die op zoek zijn naar landbouwgrond.

Jonge landbouwers vinden nog grond in dure seizoenpacht van een collega-landbouwer, maar krijgen zelden grond los van een particuliere landeigenaar. De pachtwet is immers van dwingend recht. Er is met andere woorden geen ontsnappen aan wanneer de huurder een landbouwer is. Heeft de eigenaar geen vrede met de reguliere pachtprijs of met de voorwaarden van de pachtwet, dan lijkt elke optie beter dan een pachtcontract met een landbouwer. In de praktijk wordt er dan bijvoorbeeld een constructie opgezet om grond in seizoenpacht te kunnen geven, of krijgt een paardenhouder de voorkeur boven een veehouder.

De nieuwe Vlaamse regering ziet een hervorming van de pachtwet als de beste manier om de toegang tot landbouwgrond te verbeteren. Alvast zes uitgangspunten voor zo’n hervorming werden neergepend in het regeerakkoord: nieuwe pachtcontracten worden schriftelijk opgesteld; tussen de rechten en plichten van pachter en verpachter komt er een billijk evenwicht; er komen pachtcontracten van bepaalde duur (een veelvoud van negen jaar) en de pachtwet wordt ‘gender- en samenlevingsneutraal’ gemaakt. Verpachters zullen de mogelijkheid krijgen om randvoorwaarden op te leggen voor infrastructuurwerken (b.v. drainage of ophoging) op hun grond. Aan de teeltvrijheid en vrije keuze van teelttechniek door de landbouwer mogen eigenaars niet raken.

Dat laatste zal een grote geruststelling wezen voor Boerenbond en het Algemeen Boerensyndicaat want sommige partijen zagen hun kans schoon om de hervorming van de pachtwet te gebruiken als een hefboom voor meer biolandbouw of meer natuurinclusieve landbouw. Dat beide vormen van landbouw op sectorniveau uitbreiding zouden kennen, is op zich niet het probleem voor de landbouworganisaties. Ze vrezen eerder een verstoring van de individuele relatie tussen pachter en verpachter. Elke landbouwer kiest immers zelf hoe hij zijn bedrijfsvoering oriënteert en je zal maar de gangbare boer wezen die pacht van een eigenaar die biologisch meer genegen is, of omgekeerd.

In de eerste reacties van ABS en Boerenbond op het regeerakkoord komt de pachtwet niet aan bod want er zijn natuurlijk 101 elementen uit zo’n 300 pagina’s dik document waarover je kan reflecteren. Landelijk Vlaanderen staat er als eigenaarsvereniging wel kort bij stil. De vraag om “eindelijk toch eens werk te maken van een nieuwe pachtwetgeving” klonk van hun zijde nog het luidst zodat de eigenaars blij zijn dat de hervorming het regeerakkoord heeft gehaald. Polsen we bij het Algemeen Boerensyndicaat, dan is daar te horen dat de pachtwet wijzigen ("verfijnen") niet dwangmatig mag gebeuren, maar in onderling overleg tussen pachters en verpachters. "Essentieel daarbij zijn de teeltvrijheid en de bescherming van de pachter die investeringen op voldoende lange termijn moet kunnen afschrijven." Boerenbond leest in het regeerakkoord elementen die  ook aanwezig waren in het gezamenlijke standpunt dat vorige legislatuur werd uitgewerkt tussen Boerenbond en Landelijk Vlaanderen.