"Race naar laagste prijs is niet onschuldig"

Een paar jaar geleden had nog geen enkele Belg gehoord van Black Friday, vandaag kan je er niet aan ontsnappen. Niet alleen online, maar ook fysieke winkels pakken dezer dagen uit met enorme kortingen in de aanloop naar het Amerikaanse Thanksgiving. Toch gaan meer en meer stemmen op om voor de lokale handel te kiezen. In Antwerpen is zelfs een tegenbeweging gestart: Local Friday. “De race naar de laagste prijs is niet onschuldig”, zegt ook ABS-voorzitter Hendrik Vandamme naar aanleiding van de komst van supermarktketen Jumbo in België.

In de Verenigde Staten kennen ze het al langer, Black Friday. Elke laatste donderdag van de maand november vieren de Amerikanen Thanksgiving Day, een voor hen heel belangrijke feestdag die gevolgd wordt door een vrije vrijdag. In die vrije vrijdag zag de handel een interessante opportuniteit: met enorme kortingen werden consumenten aangemoedigd om die dag al shoppend door te brengen. Black Friday was geboren. Door het toenemende succes van online shoppen en het daardoor wegvallen van de fysieke landsgrenzen vond Black Friday ook meer en meer ingang in Europa. Vandaag kan je er helemaal niet meer naast kijken.

Op Facebook en via andere kanalen worden steeds meer vragen gesteld bij deze praktijken. Verenigingen van lokale handelaars roepen op om ook hen niet te vergeten. “Het zijn wij die betalen voor een sfeervol stadscentrum, voor de intrede van de sint en voor de kerstversiering in de stad. Niet Bol.com of Zalando”, klinkt het bijvoorbeeld.

In Antwerpen gaat men nog een stap verder. Daar werd ‘Local Friday’ in het leven geroepen. Deze campagne wil lokaal ambachtelijk talent in heel Vlaanderen en de winkeliers die hun producten verkopen een duwtje in de rug geven door de consument één keer per week “lokaal” te laten kopen. Onder meer het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen (NSZ) en online verkoopplatform Belgunique zetten hun schouders onder het initiatief. Lokaal kopen biedt volgens hen veel voordelen. “Lokale makers produceren vaak duurzaam en kwaliteitsvol, hun producten zijn origineel en bovendien investeren ze in de omgeving door bijvoorbeeld evenementen te steunen”, klinkt het.

“Mensen vinden het jammer als er weer eens een buurtwinkel sluit, maar ze moeten zich vooral de vraag stellen of ze er zelf wel vaak genoeg hun boodschappen gingen doen. Het is fantastisch dat ondernemers hier van onderuit iets aan willen doen. Aan het publiek heb ik alvast één boodschap: doe je kerstinkopen dit jaar bij een lokale handelaar en koop lokale producten”, reageert Antwerps schepen voor Middenstand Koen Kennis (N-VA) op Local Friday.

Dat aankoopgedrag en de race naar de laatste prijs niet onschuldig is, dat klaagt de landbouwsector al langer aan. Al jarenlang wijzen zowel Boerenbond als ABS op de gevolgen ervan voor de zwakste schakel in de keten en dat is vaak de producent. Ook nu de Nederlandse supermarktketen Jumbo zijn intrede heeft gedaan in ons land, kijken de landbouworganisaties met argusogen toe uit vrees voor een prijsoorlog met onder meer die andere keten die op de laagste prijzen focust, Colruyt.

Hoewel Jumbo meteen garandeerde dat het geen prijzenoorlog aou ontketenen, wijst een anoniem bezoek van consumentenvereniging Test-Aankoop iets anders uit. “Langs de Belgische kant van de grens kost een identiek gevulde winkelkar 17 procent minder dan aan de Nederlandse kant”, luidt de conclusie.

Volgens ABS-voorzitter Vandamme ligt deze vaststelling volledig in de lijn met de verwachtingen dat de nieuwe speler op de markt een bijkomende druk op de prijsvorming doorheen de agrovoedingsketen zal teweegbrengen. “Het domino-effect zal onvermijdelijk weer spelen en de zwakste schakel in de keten zal onvermijdelijk weer de dupe worden. Een lage prijs kan op korte termijn dan wel een voordeel zijn voor de consument, op termijn is dat echter niet houdbaar want aan de aanbodzijde kan niemand die dalende lijn aanhouden”, stelt hij.

“Neem er nog de steeds harder wordende onderhandelingspraktijken door Europees georganiseerde aankoopcentrales en individuele aankopers van retailers bij en je weet dat we meer dan ooit te voren nood hebben aan de omzetting naar Belgische wetgeving van de EU-richtlijn tegen oneerlijke handelspraktijken van april 2019”, aldus Vandamme. ABS is in dat kader al langer vragende partij voor een wettelijk bevoegd bemiddelaar en arbiter. “De besprekingen daarover lopen nu volop en in samenspraak met de federale overheidsdienst Economie en met de welwillendheid van het federale parlement zou er moeten geland worden in de loop van 2020”, aldus nog de ABS-voorzitter.