"Vrije aardappelen zo nuttig mogelijk aanwenden"

Belpotato.be, de brancheorganisatie van de Belgische aardappelketen, beseft dat het moeilijk wordt om voor de vrije aardappelen die nog in de bewaarschuren liggen, een bestemming te vinden. “Toch ijveren wij voor een aanpak volgens de cascade van waardenbehoud. Dat betekent dat de bestemming voor menselijke voeding prioriteit moet blijven, gevolgd door bestemming als veevoeder en vervolgens transformatie tot energie. Het storten van aardappelen op het veld, kan pas de allerlaatste stap zijn”, klinkt het.

Het is al langer duidelijk dat de Belgische aardappelsector zware klappen krijgt door het uitbreken van de coronapandemie. De verwerkende industrie in ons land, verenigd in Belgapom, heeft zich al geëngageerd om alles in het werk te stellen om de gecontracteerde aardappelen af te nemen. “We hopen dat alle buitenlandse verwerkers die Belgische aardappelen gecontracteerd hebben, dezelfde verantwoordelijkheid zullen tonen”, aldus de brancheorganisatie.

Die is zich er terdege van bewust dat het heel moeilijk zal worden om de vrije aardappelen nog te verwerken tot humane voeding. “Toch willen we bekijken wat er op dat vlak nog mogelijk is. We denken aan export of aan schenking aan voedselbanken. Verwerking tot zetmeel zou ook een oplossing zijn, maar de capaciteit voor verwerking tot zetmeel is in ons land zeer beperkt. We beseffen dat het aardappeloverschot op vandaag dermate groot is dat deze bestemmingen de probleemsituatie niet kunnen oplossen”, zegt Belpotato.be.

En dus wil de organisatie dat er rekening wordt gehouden met de cascade van waardenbehoud. “Als menselijke consumptie niet meer mogelijk is, dan staat dierlijke consumptie voorop”, luidt het. Maar ook daar zijn beperkingen. “We zijn intussen eind april en de weidegang beperkt de hoeveelheid aardappelen die naar de veestapel kan. Belangrijk bij het voederen is dat de aardappelen vrij van grond en stenen zijn. En wie aardappelen in zijn geheel wil vervoederen, moet voorzichtig zijn want koeien durven zich wel eens verslikken in aardappelen die nog heel zijn.”

Het inkuilen van aardappelen kan een oplossing zijn om aardappelen langer te bewaren. “Maar de sector heeft hier weinig ervaring mee. Waar het geprobeerd is, lijkt het goed te werken. Belangrijk is het vochtgehalte van het gewas waarmee de aardappelen worden ingekuild. Dat gewas mag niet te droog zijn zodat het inkuilproces goed op gang komt, en niet te nat zodat sapverliezen kunnen voorkomen worden”, legt Belpotato.be uit. Het ideale gewas om aardappelen mee in te kuilen, is maïs omdat dit de juiste zuurtegraad heeft om het rotten van de aardappelen tegen te gaan. Maar maïs ligt momenteel al in een kuil en herinkuilen is vaak een minpunt.

Als men de aardappelen wil vervoederen aan melkkoeien, moet ook gekeken worden of ze wel in het rantsoen passen. Bij een tekort aan maïszetmeel kunnen aardappelen een goede vervanger zijn. “Andere opportuniteiten zijn het mengen van aardappelen in voordroog en in een graskuil kan vlot 100 ton gewassen aardappelen vermengd worden. Zeker als er straks een nieuwe droogte zou aankomen en er opnieuw een tekort aan ruwvoeder dreigt voor veel melkveebedrijven, zouden aardappelen best een interessant alternatief kunnen zijn”, verduidelijkt Belpotato.be.

De volgende stap in de cascade van waardenbehoud is de transformatie tot energie. Aardappelen zijn niet geschikt voor bio-ethanol omdat ze een te laag drogestofgehalte hebben. In een biovergister kunnen ze wel gebruikt worden, al is ook hier het lage drogestofgehalte geen voordeel. “Maar de hoeveelheden aardappelen zijn op vandaag echter te groot omdat biovergisters er maar een beperkte vergunde capaciteit voor hebben. Onze brancheorganisatie gaat momenteel na of daar verandering in kan komen. Aardappelen inkuilen en geleidelijk aan verwerken in biovergisters zou wel kunnen”, klinkt het.

Tot slot wijst Belpotato.be op de laatste stap in de cascade: het storten van aardappelen op het veld. “Maar dat mag niet zomaar. Daar is een grondstoffenverklaring voor nodig. “Om dit dossier rond te krijgen wordt veel onderbouwing gevraagd. Naast de nutriëntensamenstelling en eventuele aanwezigheden van pesticidenresiduen, moet er zeker ook aangetoond worden dat alle bovenstaande alternatieve pistes ofwel volledige gebruikt worden ofwel uitgesloten zijn. Ook hier zoeken we mee naar oplossingen”, besluit de brancheorganisatie.

Los van deze zoektocht naar oplossingen voor de vrije aardappelen blijft de financiële aderlating voor heel wat telers groot. Daarom wordt nog steeds naar de Europese Unie gekeken voor een financiële tegemoetkoming. De EU-commissie blijkt echter tot nu toe niet met geld over de brug te komen.

Europees parlementslid Hilde Vautmans (Open Vld) lanceert nogmaals een oproep naar de besluitvormers om met de nodige steunmaatregelen te komen. “Europa heeft een verantwoordelijkheid en reageert op dit moment te weinig en te traag. Dat we producten uit de markt mogen halen is goed, maar als daar geen financiële compensatie tegenover staat, heeft dat niet veel zin”, klinkt het.

Ook op nationaal niveau ontbreekt het volgens haar aan de nodige middelen. “Er werd al gereageerd met initiatieven zoals de verdeling van aardappelen via de voedselbanken, maar er is meer nodig. In Nederland heeft men twee weken geleden al een compensatieregeling van 50 miljoen euro voor de Nederlandse frietaardappelsector aangekondigd. Waarom kan zoiets hier niet?”, vraagt de politica zich af.