Zesde EU-lidstaat zegt nee tegen Mercosur-akkoord

Het ziet er steeds minder goed uit voor het handelsverdrag waarover de Europese Unie een principeakkoord gesloten heeft met de vier Mercosur-landen Brazilië, Argentinië, Paraguay en Uruguay. Na kritiek uit Oostenrijk, Frankrijk, Ierland, Luxemburg en België, verzet nu ook de Nederlandse Tweede Kamer zich tegen het verdrag. De impact dat het verdrag zal hebben op het milieu en de landbouwsector zijn de grootste drijfveren van de lidstaten om het te verwerpen.

"De Commissie is zich bewust van het debat over het handelsakkoord EU-Mercosur dat in verschillende lidstaten gevoerd wordt. Wij luisteren naar de verschillende standpunten", reageerde een woordvoerder van de Europese Commissie op de goedkeuring van een motie in het Nederlandse parlement waarmee de regering-Rutte gevraagd wordt de Commissie te laten weten dat ze haar steun voor het verdrag intrekt. De Tweede Kamerleden maken zich zorgen over de impact van het verdrag op het milieu en de boeren.

De Europese Unie en de Mercosur-landen onderhandelden twintig jaar lang over een handelsverdrag. In juni 2019 werd dat eindelijk afgeklopt. Op dit ogenblik wordt het principeakkoord juridisch uitgevlooid en in alle officiële EU-talen vertaald. Vervolgens zullen het Europees Parlement en de lidstaten van de Europese Unie gevraagd worden het verdrag goed te keuren, zodat het in werking kan treden.

Die goedkeuring lijkt steeds moeilijker te zullen worden, ook al heeft de Commissie de procedure nog niet in gang gezet. Zo vroeg het Oostenrijkse parlement de regering in Wenen al de tekst niet te ondertekenen omdat het twijfels heeft bij het engagement van Brazilië met betrekking tot het klimaat. Ook Frankrijk, Ierland en Luxemburg tonen zich kritisch.

In België is vooral Wallonië tegen. "Op basis van de huidige stand van het dossier zal de Waalse regering de federale regering geen groen licht geven om wat dan ook te tekenen", zei minister-president Elio Di Rupo in januari. In februari nam het Waals Parlement unaniem een motie aan die zich verzet tegen het handelsakkoord.

Maar ook in Vlaanderen is er kritiek te horen. “Wat Europa verwacht van zijn boeren staat haaks op het handelsbeleid dat het voert”, was zowel bij Boerenbond als bij ABS te horen. “Door de Mercosur-deal geeft de EU te kennen dat het ervoor kiest om het Braziliaanse landbouwmodel te ondersteunen in plaats van het eigen duurzamere model”, klonk het in het najaar vorig jaar toen er heel wat kritiek kwam op de bosbranden in het Amazonewoud. Volgens beide landbouworganisaties druist het Mercosur-akkoord volledig in tegen de Farm-to-Fork-strategie die de Commissie wil uitrollen.

Nu dreigt dus ook Nederland dwars te gaan liggen. "Dit is een politiek signaal: als ook Nederland tegen is, wordt dit erg moeilijk", vat een Europese bron het samen. "Sedert de onderhandelingen vorige zomer afgesloten werden, is er niets meer gebeurd. Het zou in ieder geval zelfmoord van de Commissie zijn om nu met Mercosur naar buiten te komen, wanneer ze haar relanceplan te verdedigen heeft."

De verwachting is dat de Commissie het handelsakkoord in de tweede helft van dit jaar op de tafel van de lidstaten legt, wanneer Duitsland het tijdelijke voorzitterschap van de Europese ministerraden waarneemt. In elk geval zou vermeden worden dat de goedkeuringsprocedure een thema wordt tijdens de Franse presidentsverkiezingen in 2022. In Frankrijk zijn vooral de boeren fel tegen het akkoord gekant.